"Φοβού του Δαναούς, και δώρα φέροντας"

ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
Ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας ΑΠΘ

ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΩΝ ΔΑΝΑΩΝ (Timeo Danaos et dona ferentes)

Παρέμβαση σε ημερίδες ενημέρωσης για το σχέδιο εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Ήπειρο:
22/1/2018 Βουτσαράς, Δήμος Ζίτσας, 23/1/2018 Άνω Πεδινά, Δήμος Ζαγορίου.

 
Στο μεν δήμο Ζίτσας η παρέμβασή μου δεν ολοκληρώθηκε, μετά από τη διακοπή της ομιλίας μου από τον διαμαρτυρόμενο κ. Αντιπεριφερειάρχη ότι του τρώμε τον πολύτιμο χρόνο, στο δε Δήμο Ζαγορίου έκρινα ο ίδιος πως περισσότερο επωφελές θα ήταν να παραχωρήσω το χρόνο που μου διατέθηκε σε εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας, για να μιλήσουν αυτοί, όσο περισσότεροι μπορούσαν, και να πουν τις δικές τους απόψεις και επιθυμίες.
Στη συνέχεια ολόκληρο το κείμενο που είχα την πρόθεση να παρουσιάσω στο κοινό, λίγο συντομευμένο για οικονομία ιστοσελιδικού χώρου και αναγνωστικού χρόνου.

Επιτρέψτε μου να δηλώσω αρχικά πως θεωρώ ότι η παρούσα εκδήλωση δεν είναι και ούτε μπορεί να υποκαταστήσει τη δημόσια διαβούλευση (που δεν έγινε) επί του συγκεκριμένου σχεδίου. Ενός σταδίου που τίθεται εξάλλου ως προϋπόθεση και στην ίδια τη ΣΜΠΕ, πριν η Διοίκηση προχωρήσει σε οποιοδήποτε παραπέρα στάδιο εγκρίσεων για την υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου. Αυτό που γίνεται τώρα εδώ, θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι μία εξ ανάγκης και για να σωθούν κάποια προσχήματα επίσκεψη υπηρεσιακά εξαρτώμενων από το ΥΠΕΝ φορέων προς κατευνασμό των ξεσηκωμένων πολιτών της Ηπείρου. Που μόνοι τους, παρόλα αυτά, πληροφορήθηκαν για τα ήδη χωρίς τη συμμετοχή τους αποφασισμένα και οι οποίοι πολίτες εντελώς δικαιολογημένα ανησυχούν, οργίζονται και αντιδρούν. Θέλω να σας επισημάνω ότι η όποια τυχόν υπόσχεση για μελλοντική μαζί σας διαβούλευση (δεν λέω δεύτερη, γιατί δεν έγινε καν πρώτη) δεν θα έχει την έννοια της ενημέρωσης και απόφασης επί μιας πρότασης που θα επιδέχεται απόρριψη. Μετά την έγκριση της ΣΜΠΕ, μια επόμενη λεπτομερέστερη ΜΠΕ, όπως και οι απαιτούμενες επί μέρους εγκρίσεις για τα επί μέρους έργα του ήδη εγκριθέντος και προς υλοποίηση έργου, εάν δεν παραβιάζουν ή ανατρέπουν τις προβλέψεις της εγκριθείσα ΣΜΠΕ και την υπογραφείσα σύμβαση, θα επιδέχονται μόνο βελτιωτικές τροποποιήσεις και σε καμία περίπτωση απόρριψη και ακύρωση. Υπό τις ήδη διαμορφωθείσες συνθήκες, ή μόνη δυνατότητα αναστροφής της κατάστασης και ακύρωσης του σχεδίου για γεωτρήσεις υδρογονανθράκων στην Ήπειρο θα ήταν η καθολική προς αυτές αντίθεση της τοπικής κοινωνίας. Η οποία διαθέτει για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου ένα υπερόπλο. Την ψήφο της. Την ψήφο του κάθε πολίτη της Ηπείρου επί αυτού του υπερκομματικού αλλά βαθύτατα πολιτικού θέματος. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν πως, εάν επαληθευτεί η ύπαρξη απολήψιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ήπειρο, οι παραγωγικές γεωτρήσεις που οπωσδήποτε θα ακολουθήσουν, γιατί η άδεια δόθηκε για έρευνα και εκμετάλλευση, θα είναι πολλές και όχι μία ή δύο. Θα γίνουν δε σε όποιες θέσεις υπαγορεύει η τυχόν ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων αλλά και σε όποιες θέσεις βολεύει για πρακτικούς δικούς της λόγους την κοινοπραξία εκμετάλλευσης. Σοβαρά ατυχήματα στις αντλητικές γεωτρήσεις ασφαλώς και δεν γίνονται κάθε μέρα. Όταν όμως συμβαίνουν, γίνονται απροειδοποίητα και έχουν βαρύτατες, μη αναστρέψιμες ή πάρα πολύ δύσκολα αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μέχρι δε να συμβούν τέτοια ατυχήματα, τα πάντα στις αντίστοιχες αντλητικές γεωτρήσεις εξελίσσονται ομαλά και ασφαλέστατα. Η γεώτρηση, για παράδειγμα, της ΒΡ στον κόλπο του Μεξικού ήταν παράδειγμα ασφαλείας, μέχρι και μια μέρα πριν την ολέθρια έκρηξη στην πλατφόρμα άντλησής της στις 20 Απριλίου του 2010. Μέχρι τις 19 Απριλίου του 2010, κάτω από τις εγκαταστάσεις αυτές της ΒΡ στον κόλπο του Μεξικού κολυμπούσαν αμέριμνα δελφίνια. Και η ΒΡ δεν ήταν/είναι βέβαια καμιά παρακατιανή εταιρεία που χρησιμοποιεί ερασιτέχνες γεωτρυπανιστές και ημιμαθείς στα περί των εξορύξεων υδρογονανθράκων επιστήμονες. Θα ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχει κάποιος από τους παριστάμενους εδώ επιστήμονες που ήρθαν από μέρους του υπουργείου που μπορεί να ισχυριστεί ότι τα παραγόμενα διάφορα παραπροϊόντα (αέρια, υγρά, στερεά) κατά τις κανονικές και άνευ παρεμβολής ατυχημάτων γεωτρήσεις είναι από άποψη περιβαλλοντική και δημόσιας υγείας μη επικίνδυνα. Και αν υπάρχει κανένας που μπορεί να ισχυριστεί ότι για την Ήπειρο θα είναι αυτά από ποσοτική άποψη αμελητέα. Αλήθεια, με βάση τις εκτιμήσεις που κάνετε για τις πιθανά υπάρχουσες ποσότητες υδρογονανθράκων, μπορείτε να εκτιμήσετε χοντρικά και τις ποσότητες αυτών των παραπροϊόντων. Του τοξικού πολφού των γεωτρήσεων, του τοξικού που προκαλεί και την όξινη βροχή περιβαλλοντοκτόνου διοξειδίου του θείου, του μεθανίου με τον ιδιαίτερό του ρόλο στην επίταση και επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, των τοξικών και καρκινογόνων οξειδίων του αζώτου, των επίσης καρκινογόνων εισπνεύσιμων μικροσωματιδίων. Και, αν έχετε κάποια ιδέα, πού θα αποτεθούν τα στερεά και ημίρρευστα τοξικά παραπροϊόντα όλων αυτών των σχεδιαζόμενων γεωτρήσεων; Για τα αέρια δεν ρωτώ γιατί αυτά προφανώς θα μοιραστούν μεταξύ των πνευμόνων των ηπειρωτών και της ατμόσφαιρας που τους περιβάλλει. Η αρχή της πρόληψης επιβάλλει να λαμβάνονται πάντοτε και σε όλες τις περιπτώσεις υπόψη τα δυσμενέστερα σενάρια, με βάση δε αυτά να καθορίζονται όχι μόνο τα απαραίτητα μέτρα για έκτακτα περιστατικά στα γεωτρητικά εργοτάξια, στις δεξαμενές αποθήκευσης, στους αγωγούς μεταφοράς και στις αποβάθρες φόρτωσης, αλλά και οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων που θα έχουν τέτοια περιστατικά στο ευρύτερο περιβάλλον. Σχετικά με αυτό, και εφόσον οι έρευνες αποδείξουν την ύπαρξη απολήψιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, ερωτώ και εκ μέρους του κοινού που μας παρακολουθεί και που του επιβάλλεται να αποδεχθεί ως αναπότρεπτο πια γεγονός την υλοποίηση των παραγωγικών γεωτρήσεων: υπάρχουν εκτιμήσεις, και ποιες είναι αυτές για τις συνέπειες που θα έχουν στο φυσικό περιβάλλον της Ηπείρου, στα επιφανειακά και υπόγεια νερά της, στην χλωρίδα και πανίδα της, στις τόσο πολλές και τόσο σημαντικές προστατευόμενες περιοχές της, στους κατοίκους και στους τόπους κατοίκισής τους, όπως και σε εγκαταστάσεις παραγωγικών τους δραστηριοτήτων (αγροτικών, κτηνοτροφικών, τουριστικών κ.λπ.) ενδεχόμενα ατυχήματα -που κανείς δεν μπορεί να τα αποκλείσει, εκτός αν μπορείτε εσείς- σε κάποια από τις πολλές τελικά γεωτρήσεις που θα χρειαστούν στην παραγωγική φάση, στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, στα δίκτυα μεταφοράς και στις αποβάθρες φόρτωσης; 

Από τους πολίτες που ήρθαν να ενημερωθούν και μας παρακολουθούν απαιτούνται απαντήσεις σε αυτά όλα τώρα, όχι αργότερα, σε μια μελλοντική ΜΠΕ, ακόμα περισσότερο δηλαδή κατόπιν εορτής. Μπορείτε στ’ αλήθεια να υποστηρίξετε πως η περίπτωση ατυχημάτων είναι έξω από τα πιθανά σενάρια; Αν όχι θα υποστηρίζατε λοιπόν ότι η άντληση υδρογονανθράκων στην Ήπειρο πρέπει να γίνει "πάση θυσία"; Η όποια προβλεπόμενη στα χαρτιά, έστω και αυστηρή στην πράξη, περιβαλλοντική επιτήρηση (που παρεμπιπτόντως είναι κάτι που καθημερινά αποδεικνύεται πως δεν ευδοκιμεί καθόλου στη χώρα μας) δεν μπορεί να αποκλείσει την περίπτωση διαρροών και ατυχημάτων, κάποιων ίσως σοβαρών, στα τριάντα τόσα χρόνια εξορύξεων υδρογονανθράκων στην Ήπειρο. Πάρτε παράδειγμα το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, ακόμα και η πιο αυστηρή αστυνόμευση, οπουδήποτε στον κόσμο, δεν κατάφερε να εξαλείψει την εγκληματικότητα. Αφήστε που σε χώρες με την αυστηρότερη αστυνόμευση συχνά γίνονται και τα χειρότερα εγκλήματα. Το κυριότερο όμως θέμα και η μεγαλύτερη ανησυχία των κατοίκων της Ηπείρου δεν σχετίζεται με τα πιθανά ατυχήματα, τουλάχιστον όχι μόνο μ’ αυτά. Σχετίζεται με τη βεβαιότητά τους πως, αν το σχέδιο υλοποιηθεί τελικά, τότε τα τριάντα και πάνω χρόνια πετρελαιοπαραγωγής στην Ήπειρο θα έχουν αλλοιώσει ριζικά τη φυσιογνωμία της. Αυτή τη φυσιογνωμία για την οποία είναι πασίγνωστη και για την οποία εκτιμάται από όλους όσοι την γνώρισαν, Έλληνες και ξένους. Την άλλη, τη μελλοντική, δυστοπική φυσιογνωμία της Ηπείρου μπορούμε να την φανταστούμε από τώρα, ανατρέχοντας σε εικόνες άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών και χώρων που μπορεί κανείς να αναζητήσει και να δει στο διαδίκτυο. Και με τις οποίες είναι διανθισμένο το video που όλοι είδαμε και μέσω του οποίου κοινοποιήθηκαν πριν από λίγες μέρες οι απόψεις του καθηγητή κ. Τσόκα. Τις οποίες εικόνες προτρέπω τους Ηπειρώτες να δουν προσεκτικά. Γιατί ενδέχεται να αποτελέσουν το αυριανό ηπειρώτικο περιβάλλον, με το οποίο θα κληθούν να εξοικειωθούν. Η διαπιστωμένη προτίμηση του ελληνικού κοινού σε πολλά εμβληματικά προϊόντα της Ηπείρου είναι αποτέλεσμα τυφλής σχεδόν αλλά και δικαιολογημένης σήμερα εμπιστοσύνης στην ηπειρώτική τους προέλευση. Η εμπιστοσύνη κάποιου στα εμφιαλωμένα νερά π.χ. της Ηπείρου ασφαλώς και δεν οφείλεται στο ότι ο ίδιος έκανε μια συγκριτική μελέτη των συστατικών όλων των εμφιαλωμένων νερών που κυκλοφορούν στην αγορά και κατέληξε να προτιμήσει αυτά με ηπειρώτικη προέλευση. Οφείλεται στο ότι αυτή η προέλευση από μόνη της του ήταν αρκετή ως εγγύηση ποιότητας και αγνότητας. Και το ίδιο ισχύει βέβαια και για όλα τα άλλα γνωστά ηπειρώτικα προϊόντα (αγροτικά, κτηνοτροφικά κ.λπ.) και βεβαίως και για το τουριστικό της προϊόν. 

Ως προς το τελευταίο αυτό: Ποιος θα ισχυριστεί πως στις προτιμήσεις των επισκεπτών, που έχουν μια πλειάδα επιλογών, θα μετρούν το ίδιο τα χωριά μιας πετρελαιοπαραγωγού Ηπείρου (που, κοιτάξτε συγκυρία, τώρα ακριβώς έγινε πολύ πιο προσιτή οδικώς) σε σχέση με τα χωριά του Πηλίου ας πούμε, ή των Πιερίων ή των Βαρδουσίων ή της Αρκαδίας. Η απόφαση για τον προορισμό διακοπών και αναψυχής είναι στιγμιαία και συναρτάται κατά πολύ με τις εντυπωμένες στο μυαλό εικόνες των πιθανών προορισμών. Όταν, ύστερα από λίγα χρόνια, οι εντυπωμένες στο μυαλό εικόνες της Ηπείρου θα διανθίζονται με πύργους γεωτρήσεων, κανείς, ή κάποιοι μαζοχίζοντες μόνο, θα μπουν στον κόπο να την γνωρίσουν και από κοντά. Κατά την ΣΜΠΕ, εκτός από τις προβλεπόμενες άμεσες θέσεις εργασίας στα γεωτρητικά εργοτάξια και τις λοιπές εξαρτώμενες εγκαταστάσεις, θα υπάρξει δημιουργία και άλλων παράπλευρων έμμεσων θέσεων εργασίας. Από την άλλη μεριά, ποιος θα αμφισβητήσει πως αντίστοιχα θα υπάρξει μείωση του κύκλου εργασιών και απώλειες θέσεων εργασίας σε άλλους τομείς που θα πληγούν από την εξορυκτική δραστηριότητα, όπως τον γεωργικό, τον κτηνοτροφικό, τον τουριστικό κ.λπ. Είναι κανένας μήπως σε θέση να υποστηρίξει με αξιόπιστα στοιχεία πως ο αριθμός των έμμεσων θέσεων εργασίας που θα προκύψουν με την υλοποίηση των παραγωγικών γεωτρήσεων θα είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των θέσεων εργασίας που θα χαθούν εξαιτίας αυτών ακριβώς; Και επί πλέον, έχουμε άριστα παραδείγματα τοπικής «ανάπτυξης» και δημιουργίας έμμεσων θέσεων εργασίας: τη δυτική Μακεδονία, που σφαγιάστηκε για τους λιγνίτες, και την ανατολική Χαλκιδική. που σφαγιάστηκε για τα μεταλλεία. Όπου αυτές οι επί πλέον έμμεσες θέσεις εργασίας πληρώθηκαν πολύ ακριβά: με τοξικά και καρκινογόνα στο έδαφος στον αέρα και στο νερό. Εκτός αν τέτοιου είδους ανάπτυξη είναι αυτή που οραματίζονται κάποιοι και για την Ήπειρο. Για τη γνωστή στους γεωλόγους ως "Ιόνια ζώνη", στην οποία εντάσσεται το μέγιστο μέρος του "οικοπέδου Ιωάννινα", ο κατ’ εξοχήν γεωλόγος μελετητής της περιοχής και καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Βασίλειος Καρακίτσιος, που όλοι οι επιστήμονες σ’ αυτό το τραπέζι τον ξέρουν υποθέτω και του οποίου τις γνώσεις για τα σχετικά θέματα εκτιμώ και σέβομαι, γράφει σε εργασία του 2013 δημοσιευμένη στο πιο έγκυρο για θέματα εξορύξεων πετρελαίου ξένο περιοδικό, μεταφράζω: «στη ζώνη αυτή συναντώνται λεπτόκοκκα "αποθηκευτικά" πετρώματα, που βρέθηκαν εντός του "παραθύρου αεριοποίησης", από τα οποία μπορεί να γίνει παραγωγή σχιστολιθικού αερίου. Αυτές οι σχιστολιθικές στρώσεις παρεμβάλλονται μέσα στους σε βάθος εβαπορίτες της Ιόνιας ζώνης». Δεν ξέρω αν οι παριστάμενοι εδώ επιστήμονες, συμφωνούν με αυτό το συμπέρασμα του κ. Καρακίτσιου ή όχι. Επίσης, δεν ξέρω αν συμφωνούν ή όχι με το τελικό συμπέρασμα του κ. Καρακίτσιου στην ίδια παραπάνω εργασία του ότι: «στη Δυτική Ελλάδα υπάρχουν σημαντικά αποθέματα σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν μέσω μη συμβατικών μεθόδων εξόρυξης. Ερευνώντας για συμβατικά αποθέματα υδρογονανθράκων και μέσω της ερμηνείας των σεισμικών καταγραφών και των επιφανειακών γεωλογικών δεδομένων, θα αποκαλύψουμε την σε βάθος γεωμετρία των μη συμβατικών αποθεμάτων. Η εκμετάλλευσή τους μπορεί να γίνει σε συνέχεια εκείνης των συμβατικών υδρογονανθράκων». Και επί πλέον, δεν ξέρω αν συμφωνούν ή όχι οι παριστάμενοι εδώ επιστήμονες πως με την έκφραση "μη συμβατικές μέθοδοι εξόρυξης" ο κ. Καρακίτσιος δεν μπορεί παρά να αναφέρεται στη μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης. Και πως η σε συνέχεια της εκμετάλλευσης των συμβατικών υδρογονανθράκων μέθοδος εξόρυξης και των μη συμβατικών, υπονοεί πως θα είναι η εφαρμογή ακριβώς της μεθόδου αυτής, του fracking, στο "οικόπεδο Ιωάννινα". Υπάρχει μια πρόσφατη, του 2015, δημοσίευση σε ξένο περιοδικό άλλου συναδέλφου, ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ, που κατά δήλωσή του είναι εμπειρογνώμων του ΥΠΕΚΑ (δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω) και η οποία έχει τίτλο: The unconventional hydrocarbon resources of Greece (Οι μη συμβατικοί υδρογονάνθρακες της Ελλάδας). Η οποία δημοσίευση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, μεταφράζω κατά λέξη: «Σήμερα, επειδή το ενδιαφέρον των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών στοχεύει σε μη συμβατικές πηγές ενέργειας, η Ελλάδα χρειάζεται να επαναξιολογήσει τα δεδομένα από όλες τις μέχρι τώρα γεωτρήσεις στη βάση και των νέων αναμενόμενων πληροφοριών, με σκοπό να προσδιορίσει τα πιθανά κοιτάσματα των μη συμβατικών υδρογονανθράκων που φιλοξενούνται σε συμπαγείς λεπτόκοκκες αποθέσεις». Σε ότι αφορά τη συγκεκριμένη δημοσίευση του συναδέλφου, εγώ προσωπικά δεν θα της απένειμα επιστημονικά εύσημα, κυρίως για λόγους δεοντολογίας. Επειδή δεν στηρίζεται ούτε κατ’ ελάχιστον σε πρωτογενή στοιχεία που ο ίδιος ο συγγραφέας της παρήγαγε, αλλά αποτελεί σταχυολόγηση και συρραφή αποσπασμάτων από προϋπάρχουσες, πιο ολοκληρωμένες μάλιστα δημοσιεύσεις άλλων συναδέλφων του επιστημόνων, πολύ πιο ειδικών με το θέμα. Όμως, την εργασία αυτή βράβευσε η Ακαδημία Αθηνών και έδωσε και χρηματικό έπαθλο στον συγγραφέα της. Αναρωτήθηκα λοιπόν αν η Ακαδημία Αθηνών είναι εντελώς ανίκανη να διακρίνει μια πρωτότυπη ερευνητική εργασία από μια φτιαγμένη με αντιγραμμένα αποσπάσματα άλλων πιο πρωτότυπων εργασιών. Αν δεν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε το μόνο πιθανό που βρίσκω είναι ότι η βράβευση βασίστηκε στην, σε συνέχεια του παραπάνω αποσπάσματος, καταληκτική φράση των συμπερασμάτων της, όπου υπάρχει μια, πονηρή θα την χαρακτήριζα αλλά και ξεκάθαρη επισήμανση/προτροπή προς τις σχετικές με τους υδρογονάνθρακες αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου, του οποίου ο συγγραφέας είναι(;) εμπειρογνώμονας. Ιδού αυτή η επισήμανση/προτροπή του, μεταφράζω: «Επιπλέον του μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η χρήση αυτών των μη συμβατικών πηγών ενέργειας, δεν υπάρχει επί του παρόντος εθνικό ή κοινοτικό νομικό πλαίσιο που αφορά αυτές τις εξορυκτικές μεθόδους και τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις». Προτροπή, λοιπόν, κατά τη γνώμη μου προφανής, προς τους σχετικούς φορείς: να βιαστείτε για το λόγο αυτό να προλάβετε και την αξιοποίηση των μη συμβατικών πηγών ενέργειας, πριν μας προλάβει ο νόμος και ισχύσουν τίποτα περιβαλλοντικοί περιορισμοί και δυσκολίες υλοποίησης. Δεν ξέρω αν το υπουργείο ακούει στα σοβαρά τέτοιες προτροπές που μπορεί να χαρίζουν και βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών. Θεωρώ ότι προς το παρόν μάλλον δεν νοιάζεται γι’ αυτές. Δεν είναι τόσο ανόητο να ξεκινήσει ένα θέμα που είναι βέβαιο πως θα ξεσηκώσει επανάσταση. Οι μη συμβατικοί υδρογονάνθρακες μπορεί λοιπόν να περιμένουν. Προηγούνται προς το παρόν κατά πολύ οι συμβατικοί, σα να λέμε δηλαδή περίπου οι ...φιλικοί προς το περιβάλλον. Οι άλλοι, οι άγριοι και ατίθασοι, μπορούν και να περιμένουν. Ας έχουμε και μια εφεδρεία για τους δύσκολους καιρούς. Οι τελευταίες τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, που όλοι τις γνωρίζετε, και η ταχεία και μπροστά στα μάτια μας με τραγικές ήδη συνέπειες επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, καθιστούν σαφές πως το ενεργειακό μέλλον μας δεν πρέπει και δεν πρόκειται να συμβαδίσει με μια αυξανόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων. Το αντίθετο μάλιστα: το μέλλον από το οποίο εξαρτάται η επιβίωση της ανθρωπότητας σ’ αυτόν τον πλανήτη απαιτεί την όσο πιο γρήγορα γίνεται απεξάρτησή μας από αυτά. Και συνδέεται επίσης το μέλλον μας αυτό, αν θέλουμε να είναι αξιοβίωτο, με την επιτυχή έκβαση της πάλης, που δεν είναι καθόλου εύκολη, για την εξασφάλιση του υπ’ αριθμόν ένα ζωτικού πόρου: του επαρκούς και καθαρού νερού. Και αναλογίζομαι: με αυτά τα δεδομένα και σε αυτήν την συγκυρία, την Ήπειρο, που αποτελεί για την Ελλάδα μια πολυτιμότατη κιβωτό περιβαλλοντικού, υδατικού, παραγωγικού και πολιτισμικού πλούτου, την κιβωτό λοιπόν αυτή θα την τορπιλίσουμε εμείς οι ίδιοι, για να την ξεζουμίσουμε από τυχόν υδρογονάνθρακες που κρύβονται στα σπλάχνα της, ώστε να απομείνει μετά τι από αυτήν; Θα της συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφέρθηκαν οι σύμμαχοι στη Δρέσδη, που την ισοπέδωσαν άσκοπα και εκδικητικά λίγο πριν τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου και όταν η έκβασή του είχε πια οριστικά κριθεί; Κάτι που χαρακτηρίστηκε ως έγκλημα πολέμου. Αναλογιζόμενος αυτά μου έρχεται άθελα στο νου η θυσία που με εντολή του Θεού και αγόγγυστα, αντίθετα, με μεγάλη υπακοή και ευλάβεια ανέλαβε να κάνει ο Αβραάμ, οδηγώντας τον μονάκριβο, πολυαγαπημένο και ανύποπτο γιο του επί του θυσιαστηρίου. Μόνο που τότε, ω του θαύματος, κατέβηκε από τον ουρανό ένας άγγελος φέρνοντας ένα κριάρι που πήρε τη θέση του Ισαάκ, ο οποίος έτσι γλύτωσε το σφάξιμο. Επειδή προσωπικά δεν πιστεύω πως σήμερα γίνονται τέτοια θαύματα και πως άγγελοι και κριάρια κατεβαίνουν απ’ τον ουρανό, αμφιβάλω πολύ για το αν η πολυαγαπημένη των σταυροφόρων των εξορύξεων Ήπειρος θα γλυτώσει το σφάξιμο έτσι και ακουμπήσει το κεφάλι της στο θυσιαστήριο. Και τότε, τέρμα τα ηπειρώτικα πανηγύρια. Τότε θα απομείνουν μόνο τα ηπειρώτικα μοιρολόγια... Ευχαριστώντας για την υπομονή σας να σημειώσω ότι προς συναδέλφους επιστήμονες μπορεί να είπα κάποια δυσάρεστα, που δεν μπορούσα όμως και να μην τα πω. Προς τους πολίτες δε της Ηπείρου είπα όσα όφειλα να πω. Και αμαρτίαν, θέλω να πιστεύω, ουκ έχω.

Ομιλία

H Πρωτοβουλία Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων στην Ήπειρο διοργανώνει ομιλία την Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018 και ώρα 18:30 στον Πολιτιστικό Πολυχώρο “Δημήτρης Χατζής” (πρώην Παλαιά Σφαγεία) στα Ιωάννινα.

Θα μιλήσει ο Καθηγητής Σεισμολογίας και Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου κ. Άκης Τσελέντης με θέμα: “Η σεισμικότητα της Ηπείρου, ο σεισμικός κίνδυνος και ο ρόλος των γεωτρήσεων".

Καλώς ήρθε το πετροδόλλαρο!

Ή άλλως: περί προσκαίρου αναπτύξεως.

Ο τίτλος του κειμένου παραπέμπει στην κινηματογραφική ταινία “Καλώς ήλθε το δολλάριο” του (Βιτσινού στην καταγωγή) Αλέκου Σακελλάριου. Η ταινία απεικονίζει με λεπτό χιούμορ και ευαισθησία την φρενίτιδα που είχε καταλάβει πριν από κάποιες δεκαετίες την ελληνική κοινωνία για το κέρδος με κάθε αντίτιμο. Ήταν, για κάποιους, μια μορφή ανάπτυξης η έλευση του 6ου Αμερικάνικου Στόλου: Θα δουλέψουν τα κορίτσια μας, θα δουλέψουν τα μαγαζιά μας, θα δουλέψει κι ο φτωχός καθηγητής των αγγλικών, που θα κάνει τον μεταφραστή στους ναύτες...

Και τι έχει απομείνει στην Ελλάδα παρακαταθήκη από εκείνες τις δραστηριότητες; Μόνο μια έκφραση της καθομιλουμένης για το κάγκελο του λιμανιού του Νέου Φαλήρου.

Στις μέρες μας υπάρχει μία έννοια ειδωλοποιημένη: ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας! Εδώ και λίγα χρόνια τηλεοπτικές εκπομπές περιγράφουν θεωρίες συνωμοσίας, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα επικάθεται σε μια θάλασσα πετρελαίου και οι Ναζί το γνώριζαν και γι' αυτό επιτέθηκαν στα Βαλκάνια! (Την προηγούμενη εβδομάδα εφημερίδα των Ιωαννίνων διέβλεψε παρόμοιες εδαφικές βλέψεις από βαλκανική χώρα...)

Υπάρχει πλούτος που θα μας βγάλει από τον κακό μας τον καιρό!

Ταχέως και δίχως μόχθο, εννοείται...

(Ο πνιγμένος απ' τα μαλλιά του πιάνεται...)

Τα πετρέλαια είναι η Μεγάλη Ιδέα της εποχής της κρίσης. Μόνο που οι Μεγάλες Ιδέες οδηγούν σε Μεγάλες Καταστροφές.

Οποιαδήποτε αμφισβήτηση της Μεγάλης Αρπαχτής θεωρείται ότι πηγάζει “εκ του πονηρού”. Η αμφισβήτηση της επένδυσης θεωρείται βλασφημία.

-“Βρε παιδιά, όταν έρχονται οι Τοπικοί Εκπρόσωποι και οι άλλοι από την Αθήνα, άλλα λένε για ανάπτυξη!”

- “Είστε εθνικοί μειοδότες και παρασέρνετε και άλλους να λένε άλλα! Εμπιστευθείτε την Εταιρεία και τους επιστήμονες”.

- “Μα υπάρχουν και επιστήμονες που διαφωνούν”.

- “Σιγά τους επιστήμονες!”

Ας επιλέξουμε: Αρπαχτή ή Αειφόρο Ανάπτυξη;

Καλή χρονιά!

Παραμυθία

Αρχοντία Κάτσουρα

Ο χρόνος τελειώνει, έρχεται ένας καινούργιος –και όσο η ελπίδα φουσκώνει σαν μπουμπουκάκι την άνοιξη άλλο τόσο η γριά πείρα σού λέει ότι, εντάξει, δεν θα διαφέρει και πολύ από τον προηγούμενο.

Αν δεν αποφασίσεις κι εσύ να αλλάξει λίγο, θα είναι ίδιος κι απαράλλαχτος, με τις ίδιες χαρές πάνω-κάτω, τις ίδιες λύπες -αν και μεγαλώνοντας τις αντιμετωπίζεις περισσότερο στωικά- και την ίδια ρουτίνα. Οι μεγάλες αλλαγές δεν έρχονται αν δεν τις επιδιώξεις. Συχνά δεν έρχονται ακόμη και αν αφιερώσεις όλη σου την ενέργεια σ’ αυτές.

Πώς λέγεται αυτό; Δεν ξέρω. Το μόνο που ξέρω είναι πως, όταν κινείσαι εκ του ασφαλούς, κρατώντας καβάτζες και κλειδώνοντας με διπλά κλειδιά, στο τέλος χαμένος βγαίνεις. Γιατί ό,τι δεν δίνεις ποτέ δεν θα το πάρεις πίσω, γιατί, αν δεν χαμογελάσεις, δεν θα δεις χαμόγελο στον καθρέφτη και γιατί η ζωή είναι μικρότερη απ’ όσο περιμένεις και μπορεί να φτάσεις στα 100 και ευτυχισμένος να μην είσαι.

Μια φίλη μου καλή με ρώτησε λοιπόν ποια είναι η απόφασή μου για τη νέα χρονιά. Της είπα ότι ποτέ δεν λαμβάνω αποφάσεις για τον επόμενο χρόνο. Επειδή όσες φορές προγραμμάτισα ή σχεδίασα κάτι, τελικά αυτό δεν έγινε.

Η ζωή μού έφερε άλλα, κάποια καλά και κάποια δύσκολα, μου ανέτρεψε σχέδια, με έκανε να εγκαταλείψω στόχους και όνειρα, αλλά και να χτίσω άλλα. Έχουν μείνει και μερικά που ακόμη νιώθω πως έχω καιρό να κάνω…

Πάντως με έβαλε σε σκέψη. Είπα να βάλω ένα στόχο για την καινούργια χρονιά, κάτι που να εξαρτάται αποκλειστικά μόνο από μένα, ούτε από τη δουλειά, ούτε από τους φίλους, ούτε από τα χρήματα -αυτά δεν πολλαίνουν ό,τι και να κάνω, κουκιά μετρημένα, που λέγαν οι παλιοί.

Αλλά τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Αρχισα να μετράω και ο λογαριασμός βγήκε κάπως μακρύς: να διαβάσω περισσότερα βιβλία, να προλάβω επιτέλους να πιάσω ξανά τα πινέλα και τα λάδια μου, να κάνω ένα ταξίδι, να βγαίνω έξω πιο συχνά, να γελάω πιο πολύ -αυτό το έχω τόσο μεγάλη ανάγκη, ώστε το εύχομαι σε όλους, μήπως η ευχή αγγίξει κι εμένα.

Να θυμηθώ πώς είναι να είμαι ανέμελη, χωρίς η αγωνία για το αύριο να σκιάζει τις σκέψεις. Να νιώσω καθησυχασμένη ότι όλα μπορούν να πάνε καλά, ακόμα και αν η αίσια λύση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, ακόμη και αν φόβοι που βασίζονται στη λογική μού βάζουν φρένο.

Πάει, τον έχασα στο τέλος τον λογαριασμό. Αυτά που πιάνονται και μετριούνται έγιναν μη απτά και με τύλιξαν σαν σύννεφο που φτάνει στο άπειρο. Κοίταξα γύρω, σηκώθηκα από την καρέκλα και άρχισα να αγγίζω τα αντικείμενα.

Το γραφείο, την καρέκλα, το ανάγλυφο των χρωμάτων σε έναν πίνακα με έναν φάρο σε μια αγριεμένη θάλασσα. Εκεί, στα κύματα τα φτιαγμένα από λάδια και νέφτι, έκλεισα τα μάτια μου.

Φαντάστηκα ότι είναι ρευστά, ότι δεν με τσιμπούν οι κορυφές τους, αλλά είναι από νερό αλμυρό και μέσα τους κρύβουν τους θησαυρούς του ωκεανού. Βυθίστηκα στην αίσθηση του νερού, έτσι όπως όταν βουτώ στη θάλασσα και αφήνομαι για να πάρει όλο μου το βάρος, ό,τι δεν ελέγχω και ό,τι επέλεξα να με βασανίζει.

Κι εκεί βρήκα την απόφασή μου για τον καινούργιο χρόνο -ίσως να μην κοστίζει τίποτα, ίσως και να στοιχίσει τα πάντα. Να αφεθώ στον νέο χρόνο, όπως αφήνομαι στη θάλασσα. Αυτή που όλα τα γιατρεύει και όλα τα σμιλεύει. Αν είμαι βράχος άγριος, θα γίνω λεία σαν βότσαλο, αν είμαι ήδη λεία, το άγγιγμά της θα είναι χάδι και θα γλιστρήσω μέσα της, αν είμαι ψάρι θα κολυμπήσω.

Θάλασσα. Τώρα είναι σαν να στέκομαι μπροστά της, μια κρύα χειμωνιάτικη μέρα, με τον αέρα να ανακατεύει τα μαλλιά μου και να με ξεκουράζει. Και νομίζω ότι χαμογελάω.

Καλή χρονιά.

 Πηγή: http://www.efsyn.gr/arthro/paramythia 

Η μουσική μας... για τον τόπο μας...

Ηπειρώτικο Τακίμι

Η θέση του Πολιτιστικού Συλλόγου Πανωσουδενιωτών (Άνω Πεδινά) για την έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο:
Το Δ.Σ του Πολιτιστικού Συλλόγου Πανωσουδενιωτών τάσσεται ενάντια σε οποιαδήποτε προσπάθεια ερευνών και κατ' επέκταση εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Ήπειρο και ειδικότερα στην περιοχή των Ιωαννίνων. Θεωρούμε πως τέτοιου είδους ενέργειες θα έχουν δυσάρεστα και καταστροφικά αποτελέσματα για την περιοχή μας, καθώς θα πλήξουν τον φυσικό της πλούτο και θα επιμολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Επομένως, οι ενέργειες αυτές, εκτός του ότι θα επιφέρουν βλαπτικά αποτελέσματα στην υγεία των κατοίκων, θα είναι επίσης καταστροφικές για την τοπική οικονομία, που βασίζεται κατ' εξοχήν στον πρωτογενή τομέα (κτηνοτροφία-γεωργία) και στον τουρισμό.

Γιάννης Χαλδούπης

Καλά Χριστούγεννα!

Σχεδόν ἀπροσδόκητα, τό σκοτάδι, πού θέλει νά ἐπιβληθεῖ στή ζωή τῶν ἀνθρώπων, αἰφνιδιάζεται ἀπό τίς καμπάνες τῶν Χριστουγέννων. Συναγερμός ἤρεμος, πού διαπερνᾶ τίς αἰσθήσεις καί ξεσηκώνει νηφάλια τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, προσκαλεῖ στήν ἐπανάσταση τῆς ἐλπίδας. Πρόκληση γιά ἀντίσταση στίς πολύπλευρες μορφές σκλαβιᾶς τοῦ πνεύματος καί τῆς καταδυνάστευσης τῆς ἐλευθερίας τῶν ἀνθρώπων. Πορεία χωρίς φῶς.

Καί ἰδού! Μέσα στίς ἀπειλές τῶν πολέμων, τή δυστυχία τῆς φτώχειας καί τῆς προσφυγιᾶς, τίς ἀπειλές τῶν τρομοκρατῶν ἤ τήν ἀπολυταρχία τῶν ἰσχυρῶν του κόσμου, ἕνας ψίθυρος γιορτινός ξεχειλίζει ἀπό τίς ἐκκλησίες. Καί ὀρθώνεται, συνεχῶς τρανούμενος, καθώς οἱ ἄνθρωποι ἑνώνονται στήν χριστουγεννιάτικη λειτουργία σέ παιάνες θριαμβευτικούς, ὅτι: «Χριστός ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε».

Εἴμαστε καλεσμένοι νά ἀπαντήσουμε, ἀντιστεκόμενοι στήν παρακμή τοῦ πολιτισμοῦ, πού συνεπάγεται τήν ἀπαξίωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐναντίωση στόν εὐτελισμό τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ σέ καταναλώσιμο εἶδος. Ὁ ἄνθρωπος, ὁ πλασμένος κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, νά πάψει νά γίνεται θυσία στόν βωμό τοῦ πλούτου καί τῆς ἀλαζονείας.

Εἴμαστε καλεσμένοι νά κάνουμε τή ζωή τοῦ κόσμου φωτεινή, στηριζόμενη στήν ἀγάπη καί τήν ἀλληλοκατανόηση. Αὐτό τό στάδιο προηγεῖται στή διαμόρφωση τῆς πολιτικῆς ἤ ἄλλων μορφῶν παρέμβασης γιά νά γίνει ὁ κόσμος καλύτερος. Νά ξαναεστιαστοῦμε στήν ἀπελευθέρωση ἀπό τίς πολλαπλές βίαιες ἀπειλές τοῦ σκότους, πού ξεκινᾶ ἀπό τήν μοναδική ἐπιλογή ἐπιστροφῆς στήν πηγή τοῦ φωτός: «Φῶς ἐκ Φωτός, Θεόν ἀληθινόν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι’ οὗ τά πάντα ἐγένετο».

Πρέπει νά ξαναθυμηθοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἀναλώσιμο εἶδος, πορευόμενος πρός τό πουθενά, ἀλλά εἶναι «εἰκόνα τοῦ Θεοῦ», πορευόμενος πρός τό «καθ’ ὁμοίωσίν Του». Δηλαδή αὐτός πού ἀντανακλᾶ γύρω του καί στήν οἰκουμένη τό φῶς τοῦ Χριστοῦ.

Αἴφνης, τά σήμαντρα, οἱ καμπάνες καί τά κάλαντα, οἱ ὑμνωδίες καί τό ἀγαλλίαμα τῆς γιορτῆς ρίχνουν τό φῶς παντοῦ καί κάνουν τήν καταστροφικότητα καί τήν ἀπαισιοδοξία, πού κρύβονται στά πάθη καί τήν ἁμαρτία, ὅπου δέν βρίσκουν σκοτάδι νά κρυφτοῦν. «Ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα» (Ματθ. 4, 16).

Ὁ δρόμος πού ἀνοίγεται μπροστά μας εἶναι ὄντως δύσκολος. Ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νά ἀναλάβει τίς εὐθύνες της. Νά εἶναι φορέας αὐτῆς τῆς εἰρηνικῆς ἐπανάστασης πού συντρίβει τό βράχο. Νά ἀπελευθερώνει ἀπό τά σκοτεινά σπήλαια στή λαμπρότητα τῆς φάτνης, ὅπου διαχέεται τό φῶς τῆς σωτηρίας διότι «Ἀστήρ σέ ὑπέδειξεν, ἐν Σπηλαίῳ χωρούμενον τόν ἀχώρητον».

Ὅσο ἐπίπονο, μαρτυρικό, διωγμένο καί περιφρονημένο εἶναι αὐτό πού καλούμαστε νά πράξουμε ὁ καθένας ἀπό τήν θέση του καί ὅλοι μαζί ὡς πιστοί τῆς τρισηλίου Θεότητος, εἶναι καιρός νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι ὁ Χριστός γεννᾶται ὡς βρέφος στίς καρδιές μας.

Πρέπει νά ἐπιτρέψουμε νά μεγαλώσει ὁ Χριστός μέσα μας. Νά εἶναι Αὐτός τό πρότυπο τῆς ὀμορφιᾶς καί τῆς μεγαλωσύνης τοῦ ἀνθρώπου. Ἔτσι, Χριστόμορφες καί φωταγωγοῦσες εἰκόνες τοῦ Θεοῦ θά δημιουργήσουν ἕναν ἄλλο τρόπο ζωῆς τοῦ κόσμου.

Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ἔργο τήν ἐξάσκηση ἐπιμέρους πολιτικῆς, ἀλλά καλεῖται νά διαμορφώσει πολίτες μέ ἦθος. Καί ἐκεῖνοι, μετά, ξέρουν τί πρέπει νά κάνουν. Δέν εἶναι φορείς τῆς μιᾶς ἤ τῆς ἄλλης ἄποψης πού διαιρεῖ καί βασιλεύει, δίνοντας στό σκότος τή δύναμη. Καθῆκον εἶναι προφητικά νά ὁδηγοῦν ὡς ἀστέρες στήν πηγή τοῦ φωτός. Γιατί: «Ἡ γέννησίς Σου Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τό φῶς τό τῆς γνώσεως. Ἐν αὐτῇ γάρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες ὑπό ἀστέρος ἐδιδάσκοντο. Σέ προσκυνεῖν τόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης καί σέ γιγνώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν».

Οἱ χριστουγεννιάτικες καμπάνες σημαίνουν τήν πάντοτε καί ἐντελῶς ἀπόλυτη κυριαρχία τοῦ φωτός ἀπέναντι στό σκοτάδι. Καί ἐπιβάλλονται στόν τρόμο, νά ὑποχωρήσει μπροστά στήν ταπεινή ἀγάπη πού γεννιέται στή φάτνη, διότι «ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον» (Α’ Ἰωάν. 4, 19).

Ἄν σήμερα τά Χριστούγεννα τά γιορτάζουμε μέσα σέ διαταραγμένους καιρούς, εἶναι πρῶτα ἀπό ὅλα ἕνα κάλεσμα στήν ἀναγέννηση ἑνός ἑκάστου καί ὅλων μαζί.

Ἀδελφοί μου, Χριστός γεννᾶται!

Χριστός ἐπί γῆς, ὑψώθητε!

Εἶναι καιρός νά σκεφτοῦμε πάλι τί εἴχαμε, τί χάσαμε καί τί μᾶς πρέπει. Τό μέλλον ἀπαιτεῖ ἀπό τούς πιστούς, ἀπό τήν Ἐκκλησία, ξανά, τήν προσφορά ἑνός ὁράματος. Μιᾶς κατεύθυνσης ζωῆς ἐλπιδοφόρας καί φωτισμένης.

Ἄς τόν ὑποδεχτοῦμε λοιπόν στή ζωή μας ἐπιτρέποντας νά γεννηθεῖ στίς φάτνες τῶν καρδιῶν μας.

Ιερώνυμος, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος

 

Γεύμα Αλληλεγγύης και Αγάπης