Σάββατο 22 Μαρτίου 2014

Αργύρης Χιόνης


Παγκόσμια ημέρα ποίησης η χθεσινή –εαρινή ισημερία.
Ευκαιρία να παρουσιάσουμε έργα ενός εξαιρετικού, σύγχρονου ποιητή.

Ο Αργύρης Χιόνης γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1943 στην Αθήνα.
Εργάστηκε από πολύ μικρός και άλλαξε αρκετά επαγγέλματα. Σε ηλικία 28 ετών γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και σπούδασε ιταλική φιλολογία. Επί είκοσι έτη, έζησε σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1966.
Το 1977 επέστρεψε στην Ελλάδα. Έζησε στο χωριό Θροφαρί της ορεινής Κορινθίας, όπου ασχολιόταν με την ποίηση και τη γεωργία.
Ποιήματα και πεζογραφήματά του έχουν μεταφραστεί και δημοσιευτεί  σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες.
Πέθανε την ημέρα των Χριστουγέννων του 2011 σε ηλικία 68 ετών.

Παραθέτουμε δύο ποιήματα κι ένα παραμύθι.


ΜΙΑ ΠΕΤΡΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΤΙΠΟΤΕ ΝΑ ΧΑΣΕΙ,
ΜΕΧΡΙ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΕΝΑΝ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΧΑΣΕ

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ, στη μέση ενός χωματόδρομου, τότε που υπήρχανε ακόμα χωματόδρομοι, ζούσε μια πέτρα. Μάνα, πατέρα δεν γνώρισε κι ούτε ήξερε πότε γεννήθηκε. Οι πέτρες, όπως ξέρετε, ζούνε τόσα πολλά χρόνια, που ξεχνούν την ηλικία τους. Πολλές απ’ αυτές μάλιστα είναι τόσο αρχαίες όσο κι η πέτρινη εποχή, αν έχετε ακουστά. Μια πέτρα όμως, ακόμα κι αν είναι τόσο αρχαία, μπορεί να είναι ασήμαντη. Ή, για να το πω καλύτερα, όλες οι πέτρες είναι ασήμαντες, έκτος από εκείνες που γινήκανε αγάλματα ή ναοί ή από εκείνες που τις λεν λίθους, πολύτιμους και που τις κρύβουν μέσα σε κουτιά από σίδερο.
H δική μας πέτρα ήταν εντελώς ασήμαντη -δεν άξιζε ούτε για να την κλοτσήσει κανείς. Μικρή κι ασουλούπωτη, δεν ήταν ούτε στρογγυλή ούτε τετράγωνη ούτε μακρόστενη. Το χρώμα της, ξέθωρο γκρίζο, την έκανε ακόμα πιο ασήμαντη, γιατί κι ο δρόμος είχε το ίδιο χρώμα και με δυσκολία την ξεχώριζες. Η ασημαντότητα της αυτή είχε βέβαια και τα καλά της. Ένα απ’ αυτά το ‘παμε κιόλας: κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να την κλοτσήσει. Έν’ άλλο ήταν ότι κανείς ποτέ δεν σκέφτηκε με τη βαριά του να την κομματιάσει ή να τη μεταφέρει έξω απ’ το δρόμο, γιατί, έτσι μικρή που ήτανε, τόπο δεν έπιανε κι ο δρόμος έμενε ελεύθερος.
Ζούσε, λοιπόν, ειρηνικά την πέτρινη ζωή της, που ήταν βέβαια λίγο μονότονη, αλλά αυτό καθόλου δεν την ενοχλούσε, γιατί, αφού δεν ήξερε τι δεν είναι μονοτονία, δεν ήξερε ούτε τι είναι. Μια μέρα όμως έμαθε.
Εκείνη τη σημαδιακή, για τη ζωή της πέτρας, μέρα, έν’ αγόρι, που ήθελε να σκοτώσει ένα σπουργίτι ή να σπάσει κάποιο γλόμπο και δεν έβρισκε άλλη πέτρα, πιο κατάλληλη, τη μάζεψε απ’ το δρόμο, την έβαλε στη σφεντόνα του και την τίναξε στον αέρα, ψηλά και μακριά. Ευτυχώς, επειδή ήταν ατζαμής, δεν πέτυχε τον στόχο του, πέτυχε όμως, δίχως να το ξέρει, ν’ αλλάξει τη ζωή της πέτρας. Δίχως να το ξέρει, της έδειξε πως δεν ήταν πλασμένη μόνο για να σέρνεται στον δρόμο, μα πώς μπορούσε και να πετάξει, κι ακόμη πως ο δρόμος δεν ήτανε ο κόσμος όλος αλλά μονάχα ένα μέρος του, και μάλιστα όχι το πιο ωραίο, γιατί η πέτρα, όταν τέλειωσε το πέταγμά της, βρέθηκε μέσα σ’ έναν κήπο.
Ο κήπος αυτός, τώρα, αν και δεν ήτανε καθόλου μαγεμένος, όπως συμβαίνει συνήθως με τους κήπους των παραμυθιών, ήταν χαρά των ματιών να τον βλέπεις. Και τι δεν ήταν φυτεμένο εκεί!
Κρεμμύδια και ντομάτες και φασολάκια πράσινα κι αγγούρια, αλλά και λουλούδια, πολλά λουλούδια και διάφορα, γαρίφαλα και τριαντάφυλλα (τριαντάφυλλα και εκατόφυλλα) και κρίνα και βιολέτες και ντάλιες και γεράνια, πολλά γεράνια. Άσε πια τα μυριστικά, βασιλικούς και δυόσμους κι αρμπαρόριζες και δεντρολιβανιές και μαντζουράνες. Μ’ άλλα λόγια, ο κήπος ήταν κήπος κι όχι ποδοσφαιρικό γήπεδο, όπως εκείνοι οι κήποι με το κουρεμένο σύρριζα γρασίδι.
Φανταστείτε τώρα το ξάφνιασμα της πετρούλας, πρώτα απ’ το ταξίδι της στον αέρα κι ύστερα απ’ τον καινούργιο αυτόν κόσμο, πού τόσο ξαφνικά ανακάλυψε. Όσο για το πέσιμο της, αυτό δεν είχε διόλου άσχημες συνέπειες, γιατί, όπως οι πέτρες δεν έχουν ούτε χέρια ούτε πόδια ούτε κεφάλι, δεν κινδυνεύουνε να σπάσουν τίποτε πέφτοντας στο χώμα, όταν μάλιστα αυτό είναι το αφράτο χώμα ενός κήπου.
Το μεγάλο ξάφνιασμα της κράτησε βέβαια πολύ λίγο, όσο βρισκότανε ακόμη στον αέρα, πάνω απ’ τον κήπο, γιατί μόνο από κει μπόρεσε να δει όλο το θαύμα πού απλωνόταν από κάτω της. Απ’ τη στιγμή πού βρέθηκε στο χώμα και μετά, μπορούσε να βλέπει μόνο ό,τι βρισκότανε πολύ κοντά της, δηλαδή μια ντοματιά, μια γαριφαλιά και δυο ρίζες βασιλικό. Σιγά-σιγά όμως γνώρισε κι άλλα πράματα, σπουδαία, πού ποτέ πριν δεν είχε φανταστεί την ύπαρξη τους. Γνώρισε τις μέλισσες και το ατέλειωτο παιχνίδι τους με τον ήλιο και τα λουλούδια, τα μακριά κοκκινοσκούληκα, που βγάζαν πότε-πότε το κεφάλι έξω απ’ τις τρύπες τους για να δουν πώς παν τα πράγματα στο φως, τα μερμήγκια, πού σκαρφάλωναν πάνω της αγκομαχώντας, κουβαλώντας τεράστια ψίχουλα, κάτι περίεργα μυγιάγγιχτα ζουζούνια, πού, στο παραμικρό άγγιγμα, μαζεύονταν και γίνονταν μικρά σκληρά μπαλάκια…
Η πετρούλα πέρασ’ εκεί μιαν άνοιξη κι ένα καλοκαίρι, και στις αρχές του φθινοπώρου, με τα πρωτοβρόχια, ανακάλυψε με χαρμόσυνη ανατριχίλα, πού έφτανε ως τα βάθη της πέτρινης καρδίας της, ότι είχε αρχίσει ν’ αλλάζει χρώμα και, από γκρίζα κι αναιμική πού ήτανε, ν’ αποκτά μια πρασινωπή, όλο υγεία όψη. Η χαρά της όμως αυτή δεν κράτησε πολύ. Ένα φθινοπωριάτικο απογευματάκι, από κείνα πού ή γλύκα τους μεθάει τα χρυσάνθεμα και τα κάνει να θέλουν ν’ αποχωριστούν τις ρίζες τους και να πετάξουνε στον ουρανό σαν χρυσορρόδινα συννεφάκια, ένα τέτοιο λοιπόν απογευματάκι, ενώ ήταν απορροφημένη απ’ τον αγώνα ενός μερμηγκιού πού προσπαθούσε να σηκώσει ένα σποράκι, ένιωσε μια δύναμη να τη σηκώνει σαν πούπουλο στον αέρα. Πριν καταλάβει καλά-καλά τι της γινότανε, πριν ακούσει καν τον κηπουρό να μουρμουρίζει «μπα, μια πέτρα!»), βρέθηκε να κάνει τη δεύτερη πτήση στη ζωή της και, περνώντας πάνω απ’ τη μάντρα του κήπου, να προσγειώνεται στο σκληρό γκρίζο δρόμο, απ’ τον όποιο νόμιζε πώς είχε φύγει πια για πάντα. Καταλαβαίνετε τώρα την απελπισία της, μετά από τόση ομορφιά πού είχε ζήσει, να ξαναβρεθεί στη μέση της ίδιας της παλιάς, μονότονης ασκήμιας…
Στην αρχή ήθελε να πεθάνει και προσευχόταν να περάσει από πάνω της ο τροχός κανενός οδοστρωτήρα και να την κάνει σκόνη. Αργότερα, όταν της πέρασε ή πρώτη, μεγάλη πίκρα, άρχισε να ονειρεύεται ότι θα ξαναπερνούσε από κει ο μικρός πρίγκιπας, ο πιτσιρίκος με τη σφεντόνα, κι ότι θα την ξαναπέταγε μες στον παράδεισο της.
Τα χρόνια όμως περνούσαν κι ο μικρός πρίγκιπας, που στο μεταξύ έγινε ένας μεγάλος μπακάλης, ποτέ δεν ξαναπέρασε από κει. Η πέτρα, βέβαια, που δεν ξέρει (κι ούτε θέλει να μάθει) από χρόνια, ηλικίες κι άλλα τέτοια, ποτέ δεν έπαψε, κι ούτε θα πάψει, να ονειρεύεται τον κήπο της, ακόμη και τώρα πού βρίσκεται θαμμένη κάτω από ένα παχύ στρώμα ασφάλτου κι ο παράδεισος της δόθηκε αντιπαροχή για πολυκατοικία.

Επιμύθιο I: Καλύτερα ν’ αποχτήσεις κάτι κι ας το χάσεις, παρά να μην αποχτήσεις ποτέ τίποτε.
Επιμύθιο II: Πατάτε με σεβασμό την άσφαλτο. Από κάτω της υπάρχουν πέτρες πού ονειρεύονται κήπους.

Από το βιβλίο Το οριζόντιο Ύψος, εκδ. Κίχλη 2009 (β΄ εκδ.)


Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014

Μουσική εκδήλωση για το Πελίτι


Το Πελίτι ταξιδεύει!
Είναι η περιοδεία που κάνει το μουσικό σχήμα «Νάμαστε» σε διάφορες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας, όπου, με όχημα τη μουσική τους,  δίνεται η ευκαιρία στους φίλους του Πελίτι να συναντηθούν, να ανταλλάξουν σπόρους, αλλά και να ενισχυθεί οικονομικά το Διεθνές Καραβάνι Αλληλεγγύης για την Ελευθερία των Σπόρων, που θα ξεκινήσει από τη γη του Πελίτι, το Παρανέστι Δράμας, στις 27 Απρίλιου με προορισμό τη νότια Γαλλία, όπου θα γίνει η διεθνής συνάντηση για τους σπόρους.
Οι «Νάμαστε» παίζουν μουσικές του κόσμου, με ιδιαίτερη αναφορά στις μουσικές της Ελλάδας. Είναι ο Θανασης Κλεώπας στο τραγούδι, την κιθάρα και το μπουζούκι, ο Κυριάκος Φωτιάδης στο πιάνο και ο Παναγιώτης Αλεπίδης στα κρουστά.
Στα Ιωάννινα θα βρεθούν την Κυριακή 23 Μαρτίου, στις 10 το βράδυ, στο καφέ Υπερωκεάνειο.


.

Τετάρτη 19 Μαρτίου 2014

Οδυσσέας Ελύτης: Αναζητώντας τη «μεταφυσική του φωτός»


Σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου του 1996 έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια, ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία». 
Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης -όπως ήταν το πραγματικό του όνομα- γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Μετακόμισε μόνιμα στην Αθήνα, όπου το 1930 γράφτηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών. Η πρώτη του εμφάνιση ως ποιητής, μέσω του περιοδικού «Νέα Γράμματα», έγινε δεκτή με ενθουσιασμό, παρά τις ποικίλες αντιδράσεις που προκάλεσε.
Ο Ελύτης κατόρθωσε ωστόσο να τις υπερνικήσει και να συμβάλλει αποτελεσματικά στην ποιητική αναμόρφωση της χώρας, από τις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έως τις μέρες μας.
Το 1937, υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών στην Κέρκυρα, αλληλογραφώντας παράλληλα με το Νίκο Γκάτσο και το Γιώργο Σεφέρη, που βρίσκονταν στην Κορυτσά. Με το ξέσπασμα του πολέμου υπηρέτησε ως υπολοχαγός, ενώ κατά τη διάρκεια του πολέμου και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας παρέμεινε ενεργός, εκδίδοντας επιτυχημένες ποιητικές συλλογές και δοκίμια για τη σύγχρονη ποίηση και άλλα καλλιτεχνικά ζητήματα.


Το Νοέμβριο του 1943, εκδίδεται η συλλογή «Ο Ήλιος ο Πρώτος μαζί με τις Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», σε 6.000 αριθμημένα αντίτυπα, ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην ομορφιά της φύσης. Στα Νέα Γράμματα που άρχισαν να επανεκδίδονται το 1944, δημοσίευσε το δοκίμιό του «Τα κορίτσια», ενώ από το 1945 ξεκίνησε η συνεργασία του με το περιοδικό Τετράδιο μεταφράζοντας ποιήματα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και παρουσιάζοντας σε πρώτη δημοσίευση το ποιητικό του έργο Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας.
Ο Οδυσσέας Ελύτης διετέλεσε δύο φορές Διευθυντής Προγράμματος στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (1945-46 και 1953-54), ύστερα από σύσταση του Σεφέρη, που ήταν διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αντιβασιλέα Δαμασκηνού. Τις περιόδους 1948-1952 και 1969-1972 μετακόμισε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε διαλέξεις φιλολογίας και λογοτεχνίας στη Σορβόννη. Στο Παρίσι γνωρίστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες όπως οι Reverdy, Breton, Tzara, Ungaretti, Matisse, Picasso, Chagall, Giacometti. Το 1948 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στις Παγκόσμιες Συναντήσεις της Γενεύης, το 1949 στο Ιδρυτικό Συνέδριο της Παγκόσμιας Ένωσης Κριτικών Τέχνης στο Παρίσι και το 1962 στο Incontro Romano della Cultura στη Ρώμη.


Το 1978 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1979 βραβεύεται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. «Για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα τού σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία», ανέφερε η απόφαση της απονομής του βραβείου από την Σουηδική Ακαδημία. Τον επόμενο χρόνο, ο Ελύτης καταθέτει το χρυσό μετάλλιο και τα διπλώματα του βραβείου στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ ακολουθούν τιμητικές διακρίσεις, όπως η απονομή φόρου τιμής σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων, η αναγόρευση του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, η ίδρυση έδρας νεοελληνικών σπουδών με τίτλο «Έδρα Ελύτη» στο πανεπιστήμιο Rutgers του Νιου Τζέρσι και η απονομή του αργυρού μεταλλίου Benson από τη Βασιλική Φιλολογική Εταιρεία του Λονδίνου.


Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη εκφράζει ένα ευρύ φάσμα. Σε αντίθεση με άλλους, δεν στράφηκε προς την αρχαία Ελλάδα ή το Βυζάντιο, αλλά αφιερώθηκε στο σύγχρονο ελληνισμό, πάνω στον οποίο επιχείρησε να καταστήσει σημαντική τη μυθολογία και τους θεσμούς. Βασικός του στόχος ήταν να απαλλάξει τη συνείδηση των ανθρώπων από αδικαιολόγητες μεταμέλειες, να συμπληρώσει τα φυσικά στοιχεία μέσω ηθικών δυνάμεων, να πετύχει τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια στην έκφραση και να κατορθώσει τελικώς να προσεγγίσει το μυστήριο, «τη μεταφυσική του φωτός», σύμφωνα με το δικό του ορισμό.
Ο Οδυσσέας Ελύτης πέθανε στις 18 Μαρτίου 1996 στην Αθήνα από ανακοπή καρδιάς.


Πηγή: tvxs.gr

Σάββατο 8 Μαρτίου 2014

Άλλη μια ήττα...


Μας επιβάλλουν να τρώμε τα μεταλλαγμένα τρόφιμα
Γ. Δαράτος, Βρυξέλλες

Στο προχθεσινό [στις 3 Μαρτίου] συμβούλιο των Υπουργών Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπεσε το τείχος της απαγόρευσης των καλλιεργειών Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών στις χώρες-μέλη της Ένωσης.
Ύστερα από 14 χρόνια συζητήσεων και τέσσερα χρόνια παγώματος της σχετικής απόφασης, οι αρμόδιοι υπουργοί, υπό την προεδρία του Έλληνα ομολόγου τους  Γ. Μανιάτη, πήραν, με σχετική εισήγηση της νεοφιλελεύθερης Κομισιόν, την πολιτική απόφαση να επιτρέψουν την καλλιέργεια ΓΤΟ σε όσες Κοινοτικές χώρες το επιθυμούν. Όσες χώρες δεν  θέλουν, έχουν την δυνατότητα να επικαλεσθούν, για να απαγορεύσουν αυτές τις καλλιέργειες, λόγους δημοσίας υγείας,  δημόσιας τάξης, προστασίας του περιβάλλοντος, ακόμη και λόγους χωροταξίας.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος κ. Μανιάτης προσπαθεί από προχθές να απαλύνει αυτή την απόφαση, που αναμένεται να υιοθετηθεί οριστικά γύρω στα τέλη τους έτους, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι κάθε χώρα  θα είναι πλέον ελεύθερη να αποφασίζει ποιους ΓΤ Οργανισμούς θα επιτρέπει να καλλιεργούνται στο έδαφος της.
Αυτό που κρύβει επιμελώς ο Έλληνας Υπουργός είναι πως, αν αρχίσουν τέτοιες καλλιέργειες σε κοινοτικές χώρες, θα είναι πρακτικά αδύνατον να εμποδιστεί η  εισαγωγή μεταλλαγμένων φυτών και των προϊόντων τους  στις άλλες Κοινοτικές χώρες που δεν επιθυμούν την κατανάλωση ΓΤ Οργανισμών, είτε ως ζωοτροφές είτε ως τμήματα  του περιεχομένου τροφίμων για τους ανθρώπους (αλεύρι, κονσέρβες, είδη ζαχαροπλαστικής, μπισκότα κ.λπ.). Η Κοινοτική Συνθήκη επιβάλει την ελεύθερη κυκλοφορία  αγαθών/ προϊόντων σε όλες ανεξαιρέτως τις Κοινοτικές χώρες, οι οποίες δεν διαθέτουν κανένα μέσον άμυνας τους.
Δεν ήταν η Ελλάδα, αλλά η Γαλλία που έκανε μια λογική αντιπρόταση σ’ αυτό το συμβούλιο των Υπουργών Περιβάλλοντος, σύμφωνα με την οποία να επιτραπεί η καλλιέργεια αυτών των μεταλλαγμένων σε δύο επίπεδα, πράγμα που θα επέτρεπε τον καλύτερο έλεγχο αυτών των καλλιεργειών. Ο Γάλλος Υπουργός πρότεινε την επίσημη εγγραφή των αιτήσεων καλλιέργειας ΓΤ Οργανισμών που έχουν προηγουμένως εγκριθεί κατ’ αρχήν από την Ένωση σε μια λίστα και μόνο στη συνέχεια να έχουν το δικαίωμα τα κράτη-μέλη να αποφασίζουν ποιους ΓΤ Οργανισμούς από τη συγκεκριμένη λίστα, επιθυμούν να επιτρέψουν την καλλιέργεια τους, καθώς και ποιούς από αυτούς απορρίπτουν.
Οι εταίροι όμως της Γαλλίας απέρριψαν τη λογική πρότασή της, με το επιχείρημα ότι ένα τέτοιο σύστημα  που προτείνει θα μπέρδευε ακόμη περισσότερο την κατάσταση και η επανεθνικοποίηση των σχετικών αποφάσεων καλλιέργειας θα μας έφερνε στην αρχή της διαπραγμάτευσης, πολλά χρόνια πίσω.


Για να γνωρίζουν επιτέλους με ακρίβεια οι αναγνώστες, η Ελλάδα δεν εμφανίζεται μεταξύ των χωρών που δεν επιθυμούν την καλλιέργεια των ΓΤ Οργανισμών, αφού μόλις τέσσερις χώρες-μέλη ήσαν μέχρι χθες αντίθετες σ’ ένα καθεστώς εξαιρέσεων-απαλλαγών της υποχρέωσης για την καλλιέργεια τους στο έδαφος τους. Επρόκειτο για τη Μ. Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Βέλγιο. Αυτή η αναστέλλουσα μειοψηφία που, με το βέτο της, είχε μπλοκάρει, στο παρελθόν, τη λήψη κάθε απόφασης τινάχθηκε  χθες στο αέρα. Η Μ. Βρετανία συμφώνησε με τη συμβιβαστική λύση που δεν πρόβαλε, όπως κακώς διαδίδεται,  η Ελληνική Προεδρία αλλά, η Κομισιόν διότι, κατ’ αυτήν, «δεν υπάρχουν, πλέον, σοβαροί λόγοι καθυστέρησης της στην πρόσβαση των ευρωπαϊκών αγορών στα γενετικά μεταλλαγμένα». Η Γερμανία ανάγγειλε ότι εγκαταλείπει την απόλυτη απόρριψη της στην καλλιέργεια και εμπορία ΓΤ Οργανισμών, αλλά θα επιδιώξει τώρα να διερευνήσει σε βάθος τι ακριβώς τη συμφέρει να κάνει σ αυτή την περίπτωση. Έτσι, η αλλαγή στάσης των Βρετανών και των Γερμανών ανοίγει διάπλατα την πόρτα για την χωρίς εμπόδια καλλιέργεια μεταλλαγμένων  στους αγρούς των χωρών της Κοινότητας, μια απόφαση για την οποία είχαν δουλέψει πολύ οι ενδιαφερόμενες Πολυεθνικές, που την περίμεναν υπομονετικά 14 ολόκληρα χρόνια. Μόνο το Βέλγιο αρνήθηκε κατηγορηματικά τη συμβιβαστική πρόταση που παρουσίασε η Κομισιόν, μέσω της Ελληνικής προεδρίας, χωρίς όμως να αντιπροτείνει μια εναλλακτική σ’ αυτήν της Γαλλίας.
Έτσι, με τη συμβολή της Ελλάδας, ανοίγει ο δρόμος για διαπραγματεύσεις  μεταξύ του κάθε κράτους-μέλους με τις πολυεθνικές των μεταλλαγμένων φυτών, για να επιτραπεί η καλλιέργεια τους γενικά ή σε συγκεκριμένα τμήματα της καλλιεργήσιμης επιφάνειάς τους.
Υπενθυμίζεται ότι τέσσερις ΓΤ Οργανισμοί έχουν λάβει την έγκριση  καλλιέργειας τους στο ευρωπαϊκό έδαφος: το καλαμπόκι ΜΟΝ810 της αμερικανικής πολυεθνικής ΜΟΝΣΑΝΤΟ, δύο ακόμη καλαμπόκια: το ΒΤ176 και Τ25, καθώς και μια ποικιλία πατάτας, η Αμφλόρα.  Άλλες μεγάλες αμερικανικές πολυεθνικές τροφίμων, όπως η Ντυπόν ντε Νεμούρ, έχουν υποβάλει αιτήσεις έγκρισης για καλλιέργεια επτά ακόμη μεταλλαγμένων φυτικών οργανισμών. Το ευρωπαϊκό οχυρό έπεσε, όταν, για κακή του τύχη, προεδρεύων του συμβουλίου των Υπουργών Περιβάλλοντος ήταν ο συμπατριώτης μας Γ. Μανιάτης.

Πηγή: http://greece365.wordpress.com


Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014

Παζάρι αλληλεγγύης στα Γιάννινα



Ο «Μπαχτσές» και το Δίκτυο Αλληλέγγυας Συνεργατικής Οικονομίας Ιωαννίνων  διοργανώνουν το παζάρι αλληλεγγύης το Σάββατο, 8 Μαρτίου 2014, από τις 10 το πρωί ως τις 2 το μεσημέρι, στη Λαϊκή Δημοτική Αγορά του Αγίου Νικολάου (στην οδό Ανεξαρτησίας) στα Γιάννενα.  
Το παζάρι  αλληλεγγύης έχει ανταλλακτικό-χαριστικό χαρακτήρα: «Άμα θέλεις, φέρνεις, Ό,τι θέλεις παίρνεις» ΧΩΡΙΣ ΛΕΦΤΑ. Ρούχα, παπούτσια, βιβλία, cd, dvd, μπιχλιμπίδια, εργαλεία, οικιακά.
Για όλους, για όλες, ανεξαρτήτως χρώματος, φύλου, φυλής.
Ανταλλάσσουμε είδη, χαρίζουμε, αλλά και παίρνουμε άμεσα, με αλληλεγγύη μεταξύ μας.
Χωρίς χρήμα. Που πρέπει να είναι ένα απλό εργαλείο ανταλλαγής και όχι μέσο για περισσότερο κέρδος.
Φέρνω, φέρνεις, παίρνω, παίρνεις.
Ελεύθερη ανταλλαγή, αυτοοργάνωση της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Στο χώρο της λαϊκής θα παρουσιαστούν και δραστηριότητες από υπόλοιπες ομάδες που συμμετέχουν στο Δίκτυο Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Ακόμη ομάδα χειροτεχνών της πόλης των Ιωαννίνων θα παρουσιάσει εργαστήρι κατασκευών με τίτλο: «Δεν πετάμε πράγματα, φτιάξε μικρά θαύματα». 
.

Τετάρτη 5 Μαρτίου 2014

Μνήμες Κατοχής



Το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων επανέρχεται. Στις 5 Μαρτίου ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ θα βρεθεί μαζί με τον Κάρολο Παπούλια στο μαρτυρικό χωριό, Λιγκιάδες Ιωαννίνων, για μια «γερμανική συγνώμη» όπως αναφέρει ο γερμανικός Τύπος. Την ίδια ώρα το Βερολίνο διαμηνύει πάντως ότι «το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων έχει κλείσει». «Είναι ντροπή για τη Γερμανία να μην αναλαμβάνει τις ευθύνες της» λέει στο tvxs.gr, ο Κριστόφ Σμινκ Γκουστάβους, Γερμανός και καθηγητής Ιστορίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης. Ο άνθρωπος που έμαθε ελληνικά για να καταγράψει τις θηριωδίες της Βέρμαχτ στην περιοχή της Ηπείρου μιλάει για τις έρευνές του στην Ελλάδα, τις συγκλονιστικές μαρτυρίες που συγκέντρωσε, την αποσιώπηση των ναζιστικών εγκλημάτων, το κατοχικό δάνειο, τις δίκες που δεν έγιναν και τις πολεμικές αποζημιώσεις που δεν δόθηκαν.


Πότε και γιατί ξεκινήσατε την έρευνά σας στην Ήπειρο;
Γεννήθηκα το 1942. Από το 1974 είμαι καθηγητής της Ιστορίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης. Είχα έναν πολύ καλό φοιτητή Έλληνα. Είχε προβλήματα με τη γλώσσα. Τον βοήθησα ώστε να καταφέρει να πάρει το δίπλωμά του. Εκείνος, για να με ευχαριστήσει, με κάλεσε στο χωριό του. Στα Κάτω Πεδινά της Ηπείρου. Είναι ένα χωριό κοντά στα Γιάννενα. Τότε δεν ήξερα ούτε μια λέξη στα Ελληνικά. Είχα κάνει όμως επτά χρόνια αρχαία Ελληνικά στο σχολείο και μπορούσα να διαβάζω τουλάχιστον τις ταμπέλες στις οδούς. Αυτός μου διηγήθηκε για πρώτη φορά ιστορίες που είχε ακούσει ο ίδιος από τους προγόνους του και τους γέροντες του χωριού για το τι έγινε στην περιοχή κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.  
Μέχρι τότε δεν γνωρίζατε τι είχε συμβεί;
Δεν ήξερα τίποτα. Ούτε καν ότι η Βέρμαχτ ήταν στα Βαλκάνια. Το θέμα ήταν άγνωστο στην κοινή γνώμη της Γερμανίας. Έτσι ξεκίνησε το ενδιαφέρον μου να μάθω περισσότερα. Έμαθα Ελληνικά και τελικά το 1988 -δηλαδή περίπου δέκα χρόνια μετά- πήρα άδεια από το Πανεπιστήμιο για τρία χρόνια, άνευ αποδοχών, προκειμένου να έρθω στην Ελλάδα, να κάνω έρευνα και να μαζέψω προφορικές ιστορίες για τα όσα διαδραματίστηκαν στην Ήπειρο. Κατάφερα να μαζέψω πάρα πολλές μαρτυρίες και συνεντεύξεις ανθρώπων που μου μίλησαν για τα φριχτά χρόνια της Κατοχής. Η Βέρμαχτ χρησιμοποιούσε τα λεγόμενα αντίποινα και κατέστρεψε ολόκληρα χωριά, σκοτώνοντας άοπλο πληθυσμό. Γυναίκες, γέροντες, παιδιά, ακόμη και μωρά. Τις μαρτυρίες τις μάζεψα σε κασέτες και με τη βοήθεια ενός φίλου από τα Γιάννενα τις μετέφερα σε γραπτό λόγο.
Ποιος ήταν ο στόχος σας;
Να δημοσιεύσω στη Γερμανία βιβλία γι’ αυτό το θέμα που ήταν άγνωστο στους περισσότερους. Ακόμη και στους ιστορικούς. Ήταν θέμα εκτός γερμανικής ιστοριογραφίας. Σκεφτείτε ότι υπήρξαν ιστορικοί που μου είπαν ότι το υλικό μου δεν έχει βαρύτητα. Ότι εκείνους, σαν ιστορικούς, τους ενδιαφέρουν τα ντοκουμέντα από τα επίσημα αρχεία κι όχι η προφορική ιστορία. Απίστευτα πράγματα. Αυτές οι μαρτυρίες για μένα ήταν σπουδαίες. Συγκέντρωσα  πολλά στοιχεία. Πολλές φορές κι αντίθετα μεταξύ τους. Κατάλαβα ότι πρέπει να ελέγξω και τα ντοκουμέντα της Βέρμαχτ. Οι επίσημοι ιστορικοί υποστήριζαν ότι οι προφορικές μαρτυρίες του κόσμου δεν ισχύουν. Ότι είναι ψέματα. Έψαξα λοιπόν και βρήκα τα επίσημα ψέματα στα ντοκουμέντα της Βέρμαχτ.
Όταν λέτε επίσημα ψέματα;
Όταν γίνονταν, για παράδειγμα, αντίποινα εναντίον ενός χωριού και σκοτωνόταν άοπλος πληθυσμός, γυναίκες και παιδιά, έγραφαν ότι επρόκειτο περί στρατιωτικής επιχείρησης και ότι οι νεκροί ήταν αντάρτες που κρύφτηκαν στο χωριό. Η αλήθεια ήταν ακριβώς αντίθετη. Μάζευαν τον κόσμο στις πλατείες, τους έσπρωχναν στα κελάρια των σπιτιών και τους θέριζαν. Στη Βιάννο έγραφαν στα αρχεία της Βέρμαχτ ότι οι κάτοικοι σκοτώθηκαν, ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν κατά τη διάρκεια των πυροβολισμών. Τέτοιες αναφορές έκαναν πάντα. Συνήθως έκαναν λόγο για υποστήριξη των χωριανών στους αντάρτες ή για απευθείας μάχη με τους αντάρτες, δηλαδή στρατιωτική επιχείρηση. Δεν ήταν έτσι. Ήξεραν όμως ότι τα όσα έκαναν ήταν εγκλήματα πολέμου και κατασκεύαζαν δικαιολογίες, για να μην κατηγορηθούν στο μέλλον.


Τι ανακαλύψατε στις έρευνές σας;
Έκανα έρευνα για δυο χωριά. Το πρώτο είναι οι Ασπράγγελοι στην Ήπειρο. Στους Ασπράγγελους δεν υπήρξαν πολλά θύματα, γιατί οι κάτοικοι κατάλαβαν εγκαίρως ότι θα δεχτούν επίθεση (σ.σ. το χωριό αυτό πυρπολήθηκε από το ναζιστικό στρατό), έφυγαν από το χωριό και κρύφτηκαν στα δάση. Έζησαν εκεί στο δάσος, στο κρύο και στη βροχή. Έτσι επιβίωσαν. Το άλλο χωριό είναι οι Λιγκιάδες Ιωαννίνων. Όταν σκοτώθηκε ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, τα ναζιστικά στρατεύματα για αντίποινα ξεκλήρισαν και έκαψαν το χωριό (σ.σ. Ο Ζάλινγκερ ήταν επικεφαλής της σφαγής του Κομμένου και σκοτώθηκε σε ενέδρα ανταρτών). Το διάλεξαν γιατί ήταν ψηλά στο βουνό και γι’ αυτό ορατό σε μεγάλη απόσταση. Όταν έβαλαν φωτιά, οι μαύροι καπνοί φαίνονταν παντού για χιλιόμετρα. Ήθελαν να δει όλος ο κόσμος της καταστροφή, να φοβηθεί και να σκεφτεί «δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τους Γερμανούς. Πρέπει να υπακούμε σε αυτά που λένε».  
Βρήκατε επιζώντες από την επίθεση;
Μετά από πολλές περιπέτειες, βρήκα έξι επιζώντες. Ο πρώτος ήταν ο δάσκαλος του χωριού. Η κόρη του Παρασκευή, εννέα χρονών, τον ξύπνησε, ειδοποιώντας τον ότι έρχεται ο γερμανικός στρατός. Σηκώθηκε, έτρεξε στο βουνό και σώθηκε. Τα τέσσερα παιδιά και ο πατέρας του δεν πρόλαβαν και δολοφονήθηκαν στο κελάρι του σπιτιού. Μου σύστησε κι άλλους επιζώντες. Μεταξύ τους δυο γυναίκες, την Ελένη Χολέβα, ήδη 80 χρονών όταν της μίλησα, και την Αναστασία Φούκα, επίσης ηλικιωμένη, αλλά αρκετά νεώτερη. Ήταν 14 όταν έγινε η καταστροφή. Οι Γερμανοί έσπρωχναν τις οικογένειες στο κελάρι και τις θέριζαν. Εκείνες, πέφτοντας κάτω μέσα στον ορυμαγδό, σώθηκαν. Σηκώθηκαν μέσα στα αίματα και κατάφεραν την τελευταία στιγμή να ξεφύγουν, καθώς οι Γερμανοί έβαζαν φωτιά στα σπίτια μετά τις εκτελέσεις. Ένας ακόμη επιζών, ο Παναγιώτης Μπαμπούσικας, ο οποίος ζει ακόμη. Το 1943 ήταν μωρό, μόλις 11 μηνών. Τον βρήκαν την επόμενη νύχτα της επίθεσης οι αντάρτες να θηλάζει τη σκοτωμένη μάνα του. Πέρασαν από τα ερείπια του χωριού και άκουσαν το κλάμα του. Το πήγαν σε ένα νοσοκομείο των ανταρτών κι έτσι σώθηκε. Τον βρήκα στην Ελευσίνα. Στην αρχή θυμάμαι μου είπε: «Τι να σου πω; Μωρό ήμουν, δεν έχω αναμνήσεις». Ξαφνικά όμως, μου γυρίζει την πλάτη, σηκώνει το μπουφάν και μου δείχνει ένα σημάδι από τραύμα περίπου 30 πόντους. Το σημάδι ήταν από ξιφολόγχη. Προσπάθησαν να σκοτώσουν ακόμη και το μωρό στην αγκαλιά της μητέρας του. Επέζησε εκ θαύματος.  
Όλες αυτές τις μαρτυρίες τις μάζεψα σε ένα βιβλίο. Ογκώδες βιβλίο. Περίπου 500 σελίδες. Δεν βρήκα εκδότη στη Γερμανία. Μου έλεγαν ότι είναι θέμα που δεν έχει αγορά στη Γερμανία. Ότι είναι θέμα που αφορά την Ελλάδα. Τότε βρήκα έναν εκδότη στην Ελλάδα. Τον γιο του Γιάννη Βαδαλούκα. Τότε που ήμουν στα Γιάννενα ήταν παιδί δέκα χρονών. Έχει τις εκδόσεις Ισνάφι. Αυτός μου είπε: «Είναι αδύνατον να μην εκδοθεί αυτή η δουλειά». «Κόψαμε» λοιπόν το βιβλίο σε τρεις τόμους και δημιουργήθηκε η τριλογία Μνήμες Κατοχής. Αργότερα πια κατάφερε να βρω εκδόσεις και στη Γερμανία. Κατάφερα να τους πείσω. Μάλιστα, το τρίτο μέρος της τριλογίας το παρουσιάσαμε στις 3 Οκτωβρίου  2013. Την ημέρα εκείνη έκλειναν 70 χρόνια από τη σφαγή των Λυγκιάδων. Και την ίδια ημέρα είναι η επέτειος επανένωσης της Γερμανίας. Διαλέξαμε αυτή την ημερομηνία, για να καταλάβει ο κόσμος γιατί διασπάστηκε η Γερμανία και πέρασαν τόσα χρόνια για την επανένωση. Τι προηγήθηκε; Πόλεμος, σφαγές και εγκλήματα πολέμου. Το βιβλίο έχει παρουσιαστεί ήδη σε αρκετές πόλεις της Γερμανίας και θα το παρουσιάσω και σε άλλες. Είναι ένα θέμα που με απασχολεί ιδιαίτερα, γιατί αυτά τα εγκλήματα πολέμου έχουν σχέση με τις επανορθώσεις που δεν έγιναν, τις δίκες που δεν έγιναν και τις αποζημιώσεις που δεν δόθηκαν.


Έγιναν καταθέσεις, ανακρίσεις στη Γερμανία για τα εγκλήματα του ναζιστικού στρατού;
Το 1945-1946 έγιναν έρευνες στην Ελλάδα και οι επιζώντες κατέθεσαν για τα ναζιστικά εγκλήματα. Με τον Εμφύλιο, δυστυχώς, όλα χάθηκαν, γύρισαν στο μηδέν. Ωστόσο, το 1960 οι καταθέσεις των Ελλήνων μαρτύρων στάλθηκαν στη Γερμανία μέσω πρεσβείας. Βρήκα αυτό το υλικό στα πρακτικά του Μονάχου, όπου έγιναν ανακρίσεις για στρατηγούς της Βέρμαχτ που έδρασαν στην Ελλάδα. Υπήρχε λοιπόν υλικό με τις καταθέσεις των μαρτύρων που επέζησαν της καταστροφής. Στην Ελλάδα το υλικό αυτό καταστράφηκε. Στο αρχείο του Μονάχου βρίσκονται τα αντίγραφα. Όχι για όλες τις υποθέσεις, αλλά για αρκετές που αφορούν την Ήπειρο. Τα έγγραφα είναι πάντως σε άσχημη κατάσταση. Είναι φωτοαντίγραφα κακής  ποιότητας, αλλά είναι τα μοναδικά που υπάρχουν τώρα. Και τους το είπα στο Αρχείο του Μονάχου: αυτά τα πρακτικά που τα κατέστρεψαν στην Ελλάδα πρέπει να σωθούν. Δεν έχει σημασία που είναι αντίγραφα. Είναι πρωτότυπο υλικό. Διαβάζεται βέβαια δύσκολα, γιατί είναι στην καθαρεύουσα και χωρίς την βοήθεια Ελλήνων δεν θα μπορούσα να το χρησιμοποιήσω.
Τι βρήκατε εκεί;
Μεταξύ άλλων, βρήκα την κατάθεση του Σιαφάκα. Ήταν ο πρόεδρος των Λιγκιάδων. Κατέθεσε όλα τα ονόματα των θυμάτων του χωριού. Βρήκα επίσης την κατάθεση του Ιωάννη Νούσια. Το σπίτι του είχε επιταχθεί και ζούσε σε αυτό ένας Γερμανός αξιωματικός.  Ο αξιωματικός αυτός -Κάρολος, «Καλό» τον χαρακτήριζαν- δεν συμμετείχε ποτέ στα εγκλήματα. Έλεγε: «Αύριο οι Λιγκιάδες καπούτ» κι εκείνος έκανε τον άρρωστο. Ήξερε ότι αυτά ήταν εγκλήματα εναντίον άοπλων και θα μπορούσε να κατηγορηθεί ως εγκληματίας πολέμου. Αυτή τη μαρτυρία τη βρήκα στο Αρχείο του Μονάχου. Βρήκα επίσης την κατάθεση του Πουλμέντη, που ήταν καθηγητής στο Λύκειο των Ιωαννίνων και διερμηνέας των Γερμανών. Πρόκειται για υλικό που, αν το χρησιμοποιούσαν νωρίτερα ή πιο σοβαρά, θα ήταν αρκετό για να γίνουν δίκες. 


Γιατί δεν έγιναν;
Στη Δυτική Γερμανία πάρα πολύ δικαστές είχαν ναζιστικό παρελθόν. Είχαν αρχίσει την καριέρα τους πριν το 1945. Πριν την κατάρρευση του ναζισμού. Είχαν μεγάλη κατανόηση. Δεν ήταν όλοι ναζί, αλλά είχαν υπηρετήσει κι αυτοί σαν στρατιώτες και ήθελαν να κλείσουν την υπόθεση. Έτσι τα εγκλήματα έμπαιναν στο αρχείο και δεν γινόταν τίποτα. Νομίζω χρειαζόταν μια νέα γενιά που θα έπαιρνε στα σοβαρά αυτά τα θέματα.
Είπατε πριν ότι η κοινή γνώμη της Γερμανίας δεν γνώριζε. Δηλαδή στη γερμανική ιστορία υπάρχουν θολά σημεία αναφορικά με τα ναζιστικά εγκλήματα;
Δεν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο. Υπήρχαν πάντα άνθρωποι που πήραν πολύ σοβαρά τα θέματα αυτά. Επιρροή είχε βέβαια και ο Ψυχρός Πόλεμος. Υπήρχε όμως και μια νοοτροπία -όπως λέει και ένας διάσημος φιλόσοφος της Γερμανίας που παραλίγο να τον σκοτώσουν οι ναζί μετά τον πόλεμο- ότι «οι Γερμανοί υποφέρουμε τόσο, που χρειαζόμαστε παρηγοριά». Μετά τον πόλεμο η Γερμανία ήταν εντελώς κατεστραμμένη. Η δική μου πόλη, η Φραγκφούρτη, ήταν ισοπεδωμένη από τους βομβαρδισμούς. Υπήρχαν βέβαια και πολλά άοπλα θύματα, αλλά και πολλούς στρατιώτες που δεν είχαν γυρίσει από τον πόλεμο. Πολλοί Γερμανοί, λοιπόν, ήθελαν να αφήσουν πίσω τους το θέμα του πολέμου. Ήταν τόσο θλιβερό, που δεν ήθελαν να μαθαίνουν. Την ίδια νοοτροπία είχε και η μητέρα μου. Δεν ήταν υποστηρίκτρια των ναζί, το αντίθετο. Δεν ήταν βέβαια αντιστασιακή αλλά ήταν αντίθεση στη ναζιστική ιδεολογία. Όταν όμως άρχισα να ασχολούμαι με το θέμα, μου είπε: «Πώς αντέχεις; Αν τα είχες ζήσει τότε, δεν θα ήθελες πια να ξανακούσεις τίποτα. Θα ήθελες να το κλείσεις το κεφάλαιο αυτό. Γιατί ασχολείσαι με αυτό το θέμα;». Για τα εγκλήματα πολέμου μού είπε: «Ήταν τόσο άσχημα, που δεν μπορείς να το φανταστείς».  Όπως βλέπετε εγώ δεν την άκουσα.
Η μητέρα μου, μου διηγείται πάντα μια ιστορία. Στη Φρανκφούρτη ήταν δικηγόρος. Παρά τους βομβαρδισμούς συνέχιζε τη δουλειά της. Για να δει τα τρία παιδιά της -εγώ ήμουν ο μικρότερος- έπρεπε Παρασκευή βράδυ μετά τη δουλειά να έρθει με το τρένο σε ένα μέρος αρκετά μακριά, όπου  μέναμε εμείς τα παιδιά, εκτός κινδύνου από τους βομβαρδισμούς. «Όλη την εβδομάδα περίμενα αυτή την ημέρα» μου λέει. «Μετά από μια ώρα πεζοπορίας στο δάσος, από το σταθμό του τρένου έφτασα στο σπίτι που μένατε. Σε σήκωσα στην αγκαλιά μου και σε ρώτησα: Ξέρεις ποια είμαι; Η σκέψη της απάντησής σου με βοηθούσε να συνεχίσω. Κι όταν σε ρώτησα, εσύ απάντησες: Η μανούλα μου».
Έχετε μιλήσει ποτέ, στα πλαίσια των ερευνών σας, με ναζί που διέπραξαν εγκλήματα πολέμου; 
Είχα τόσο θυμό για τα όσα έκαναν οι ναζί, αλλά και για το γεγονός ότι δεν ήθελαν να θυμούνται. Το είχα συναντήσει αυτό από πολύ νωρίς. Στο Λύκειο είχα έναν μαθηματικό. Μια φορά εμφανίστηκε στην τάξη με τη στολή. Χωρίς διακριτικά, αλλά με τη στολή. Όταν ρώτησα: «Γιατί φοράτε ακόμη αυτή τη στολή;» -ήμασταν στη δεκαετία του '50 πια- εκείνος απάντησε «δεν έχω άλλη». Μας είπε ιστορίες για τον πόλεμο. Τι έκαναν στη Ρωσία, στην Πολωνία και μίλαγε για «τις μεγάλες επιχειρήσεις της Βέρμαχτ και τις μεγάλες νίκες που, δυστυχώς, δεν κατέληξαν στην τελική νίκη». Αυτή ήταν η νοοτροπία τους. Κι απέφευγα να τους μιλώ, γιατί γνώριζα ότι θα ακούσω ψέματα. Από αυτούς που γύρισαν, αυτοί που μετάνιωσαν ήταν ελάχιστοι. Στους Λιγκιάδες βρήκα ένα γράμμα ενός νοσοκόμου, Γερμανού, προς τον πρόερδο του χωριού. Το έστειλε δυο-τρία χρόνια μετά την καταστροφή. Και γράφει: «Σήμερα είναι η επέτειος των αντιποίνων στους Λιγκιάδες. Θέλω να σας πω και να το μεταφέρετε στους συγχωριανούς σας πόσο πολύ έχω μετανιώσει». Ζητά συγνώμη γι’ αυτά που έγιναν και στα οποία εκείνος δεν μπόρεσε να αντιδράσει. Ο άνθρωπος αυτός ήταν θρήσκος και μετά έγινε καλόγερος. Όντας καλόγερος, έγραψε αυτό το γράμμα. Και μου έκανε εντύπωση γιατί δεν βρήκα άλλους. Δεν βρήκα κάποιον που να είπε: «Λυπάμαι για αυτά που κάναμε». Μετάνοια δεν υπήρχε. «Υπακούσαμε στις εντολές που μας είχαν δοθεί. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά» έλεγαν.
Γιατί πιστεύετε ότι ο ναζισμός βρήκε έδαφος στη Γερμανία;
Στη δεκαετία του ‘30 είχαμε την ίδια κατάσταση που επικρατεί τώρα στην Ελλάδα. Δηλαδή φοβερή οικονομική κρίση. Εκατομμύρια ανέργους. Γι’ αυτό βρήκε λαϊκή υποστήριξη ο Χίτλερ. Υπήρξε και κάτι άλλο βέβαια. Η ίδια κρίση μάστιζε την Αμερική του Ρούσβελτ μετά το 1929. Όμως στην Αμερική η λύση για την κρίση ήρθε μέσα από το New Deal. Ο Ρούσβελτ ακολούθησε μια εντελώς διαφορετική πολιτική. Δεν φοβήθηκε να κάνει δημόσιες επενδύσεις. Κι έτσι έφερε την ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτό θα έπρεπε να γίνει και τώρα στην Ελλάδα. Η λιτότητα δεν μπορεί να φέρει ανάπτυξη. Δεν είμαι οικονομολόγος. Σαν ιστορικός όμως, βλέπω τη διαφορά στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης στην Γερμανία και την Αμερική. Και νομίζω ότι θα έπρεπε αυτό να είναι ένα ιστορικό μάθημα για το σήμερα.
Τώρα στην Ελλάδα είχαμε άνοδο του νεοναζισμού...
Νομίζω ότι η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν θα υπήρχε χωρίς την οικονομική κρίση. Το 1989 που βρισκόμουν στα Γιάννενα είχα δει συνθήματα της Χρυσής Αυγής στους τοίχους και ρωτούσα: «Χρυσή Αυγή; Τι είναι αυτό;». Υπήρχε και τότε, αλλά τώρα είχε άνοδο. Νομίζω ότι έχει να κάνει με την πολιτική που ακολουθείται απέναντι στην κρίση και είναι μια επικίνδυνη κατάσταση.
Πως βλέπετε το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων και τη στάση της Ελλάδας αλλά της Γερμανίας απέναντι σε αυτό;
Είμαι ιστορικός, όχι πολιτικός. Στις ιστορικές μου έρευνες κανείς από τους μάρτυρες που άκουσα δεν μου μίλησε για αποζημιώσεις, αλλά όλοι μου είπαν πως χρειάζεται η μνήμη. Αυτά τα πράγματα δεν πρέπει να ξεχνιούνται. Για μένα είναι μεγάλη ικανοποίηση που άνθρωποι όπως ο Μανώλης Γλέζος και ο Αριστομένης Συγγελάκης θέτουν το ζήτημα των αποζημιώσεων στην  «πρώτη γραμμή» της πολιτικής συζήτησης. Πρόσφατα άκουσα πως και η ελληνική κυβέρνηση μετά από τόσα χρόνια δημιούργησε μια επιτροπή στη Βουλή για τις πολεμικές αποζημιώσεις. Νομίζω ότι το γεγονός ότι η Γερμανία με τη Συνθήκη του Λονδίνου αποποιήθηκε το ζήτημα, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα, είναι ντροπή. Είναι ντροπή για μια πλούσια χώρα σαν τη Γερμανία να μην αναλαμβάνει τις ευθύνες της. Το ίδιο το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ αναγνώρισε πως το κατοχικό δάνειο θα έπρεπε να επιστραφεί και οι γερμανικές κυβερνήσεις μετά τον πόλεμο δεν θέλουν να το ακούν. Δηλαδή έληξε το ζήτημα; Με ποιον τρόπο; Μου φαίνεται ντροπή.
Έχω γράψει περίπου δέκα βιβλία για την γερμανική κατοχή στην Ελλάδα και πιστεύω ότι έχουν κάνει τη δουλειά τους. Δεν είμαι ο μόνος. Υπάρχουν κι άλλοι που έχουν κάνει δυνατή δουλειά. Έχει αναπτυχθεί αυτή η νοοτροπία στην ιστοριογραφία. Και συγχαίρω τους φίλους στην Ελλάδα που θέτουν το ζήτημα. Ιδιαίτερα τώρα, με την πολιτική λιτότητας που η Γερμανία υποχρεώνει την Ελλάδα να ακολουθεί. Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά βλέπω ότι αυτή η πολιτική είναι λάθος. Με τη λιτότητα δεν μπορείς να λύσεις τα προβλήματα της Ελλάδας. Έχουμε 50% ή 60% άνεργους νέους, έχουμε άστεγους. Πως είναι δυνατόν; Η Ελλάδα υποφέρει αυτή τη στιγμή και νομίζω ότι η Γερμανία θα έπρεπε να αναλάβει τις ευθύνες της. Δεν είναι λύση η λιτότητα. Δεν είναι λύση να κόψεις τις συντάξεις, να καταστρέψεις την ιατρική περίθαλψη. Είναι απίθανα αυτά τα πράγματα.
Έχω έναν πολύ καλό συνάδελφο, συνταγματολόγο. Ο Αντρέας Φίσερ-Λεσκάνο είναι πολύ γνωστός στη Γερμανία, γιατί ήταν αυτός που αποκάλυψε πως ο Γκούτενμπεργκ, πρώην υπουργός Άμυνας, είχε κάνει λογοκλοπή στο διδακτορικό του. Ο Λεσκάνο έκανε μια γνωμοδότηση που αναφέρει ότι ο πολιτικές λιτότητας είναι αντισυνταγματικές και παραβιάζουν τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στη Γερμανία έχει γράψει αντίστοιχα κείμενα και η Welt. Υπάρχει βέβαια και η Bild, που κάνει άσχημη προπαγάνδα ενάντια στην Ελλάδα και σίγουρα έχει επιρροή στην κοινή γνώμη. Βλέπω όμως ότι πλέον και στη Γερμανία υπάρχει αντίδραση ενάντια σε αυτή την πολιτική, που δυστυχώς και οι Σοσιαλδημοκράτες, μετά το μεγάλο συνασπισμό, υποστηρίζουν. Πιστεύω όμως ότι τα πράγματα θα αλλάξουν στο μέλλον. Είμαι αισιόδοξος. Είμαστε μειονότητα, αλλά υπάρχει αντίδραση. Υπάρχουμε. Και κάνουμε ότι μπορούμε.

Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944: 1850 Εβραίοι της πόλης συλλαμβάνονται και οδηγούνται στο Άουσβιτς. Μόνο 163 θα επιστρέψουν ζωντανοί... 

Κυριακή 2 Μαρτίου 2014