Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2012

Πελίτι: Τοπική ομάδα Ιωαννίνων




«Αντί να στεναχωριέσαι για το σκοτάδι, άναψε ένα φως»

     Αυτό είναι βασικό σύνθημα της εναλλακτικής κοινότητας ΠΕΛΙΤΙ, που προσπαθεί εδώ και αρκετά χρόνια να διασώσει και να διαδώσει τις ντόπιες ποικιλίες σπόρων και τις ντόπιες ράτσες ζώων.

    Γιατί να κρατήσουμε τις ντόπιες ποικιλίες;

·        Γιατί είναι ένα ζωντανό κομμάτι του πολιτισμού μας
·      Γιατί έφτασαν στις μέρες μας έχοντας ξεπεράσει μια σειρά από δύσκολες αντιξοότητες, δυνατούς ανέμους, ασθένειες, παράσιτα, πολέμους κ.α. και έτσι μπορούν και προσαρμόζονται καλύτερα στις κλιματολογικές αλλαγές
·        Γιατί έχουν χρώματα, αρώματα και γεύσεις
·     Γιατί ο καλλιεργητής μπορεί να κρατήσει το δικό του σπόρο κάθε χρόνο, έχοντας έτσι αυτάρκεια, ελευθερία και έλεγχο της τροφής του.
·       Γιατί δεν ανήκουν σε εμάς, αλλά στις γενιές που θα έλθουν. Εμείς είμαστε οι διαχειριστές τους.

    Διατηρούμε την ελπίδα μας λοιπόν και προχωράμε. Αγωνιζόμαστε για τη διατροφική αυτάρκεια τη δική μας και των γενιών που θα έλθουν.
    Καλούμε τους Γιαννιώτες που θέλουν να συμμετέχουν σ’ αυτή την προσπάθεια να έρθουν στα Άνω Πεδινά την Κυριακή 4 Νοεμβρίου και ώρα 11 το πρωί.

Τοπική ομάδα Ιωαννίνων του Πελίτι
Πολιτιστικός Σύλλογος Πανωσουδενιωτών
.

Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2012

Δίκτυο Πανηπειρωτικής Αλληλεγγύης



Δελτίο Τύπου

Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας συμμετείχε στη σύσκεψη που διοργάνωσε η Περιφέρεια Ηπείρου, το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012 στα Γιάννενα, με θέμα την ανάπτυξη άμεσων δράσεων Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 
Η Π.Σ.Ε. εκπροσωπήθηκε από τον Έφορο Πολιτισμού Αλέξανδρο Λαμπρίδη, ο οποίος στην παρέμβασή του παρουσίασε την πρόσφατη απόφαση της Συνομοσπονδίας, καθώς και τα πορίσματα αντίστοιχης σύσκεψης που συγκάλεσε η Πανηπειρωτική με τη συμμετοχή Ομοσπονδιών, για τη δημιουργία του Δικτύου Πανηπειρωτικής Αλληλεγγύης, προσκαλώντας σε συμμετοχή και στήριξη. 
Η αλληλεγγύη αποτέλεσε θεμελιακό συστατικό συγκρότησης των φορέων και του κινήματος της Ηπειρώτικης Αποδημίας, όντας, παράλληλα, ένας κύριος άξονας δράσης της Πανηπειρωτικής. Δείγματα της αγωνιστικής αλληλεγγύης που αναπτύσσει ο κορυφαίος συλλογικός φορέας των Αποδήμων Ηπειρωτών, αποτέλεσαν η αταλάντευτη και έμπρακτη εναντίωση στα Μνημόνια, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, τα χαράτσια, την αποψίλωση από υπηρεσίες κοινωνικής σημασίας, την περικοπή δρομολογίων, την πληρωμή των διοδίων και, πιο πρόσφατα, ενάντια στις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, που απεργάζονται ένα νέο Μεσαίωνα για την Ήπειρο. 
Η Π.Σ.Ε. στάθηκε αποφασιστικά αλληλέγγυα στον αγώνα των εργαζόμενων της γαλακτοβιομηχανίας «ΔΩΔΩΝΗ» και των κτηνοτρόφων της Ηπείρου ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης, που συντελείται σήμερα κυριολεκτικά με όρους πλιάτσικου.
Η Π.Σ.Ε. στάθηκε με συνέπεια αλληλέγγυα στους πολύμορφους αγώνες για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως πριν από λίγους μήνες για την αποτροπή της κατασκευής φράγματος στον Άραχθο ή, ακόμη πιο πρόσφατα, ενάντια στη μερική εκτροπή του Αώου προς την Παμβώτιδα. 
Στις σημερινές συνθήκες της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης, σε μια Ελλάδα με το ένα τρίτο του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχιας, με 1.5 εκατομμύριο άνεργους, με τον έναν στους δύο νέους άνεργο, με 3.500 αυτοκτονίες, η αλληλεγγύη σήμερα εστιάζεται, όλο και περισσότερο, σε θέματα όχι γενικά διαβίωσης, άλλα άμεσης επιβίωσης, προτάσσοντας την ανάγκη άμεσης στήριξης των χειρότερα δοκιμαζομένων θυμάτων της κρίσης σε στοιχειώδεις ανάγκες, όπως η σίτιση, η στέγαση, η ένδυση και η περίθαλψη.
Με αυτό το γνώμονα, η Πανηπειρωτική προχωρά στη συγκρότηση του Δικτύου Πανηπειρωτικής Αλληλεγγύης, με τη συμμετοχή του συνόλου των φορέων της Αποδημίας, επιδιώκοντας τη στήριξη των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Δρομολογήθηκαν ήδη συγκεκριμένες δράσεις αλληλεγγύης, όπως η ανάπτυξη ενός δικτύου εθελοντικής νομικής προστασίας, ιατρικής περίθαλψης, κοινωνιολογικής και ψυχολογικής υποστήριξης ενάντια στην κοινωνική περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό των χειρότερα δοκιμαζόμενων θυμάτων της κρίσης. Παράλληλα, σχεδιάζονται πρωτοβουλίες για τους νέους ανέργους -τη δικτύωση και την αλληλοστήριξή τους, για τη συλλογική διεκδίκηση δωρεάν εισιτηρίων μετακίνησης για τους απόδημους Ηπειρώτες φοιτητές, για τη διοργάνωση μεγάλης εκδήλωσης με σκοπό την οικονομική ενίσχυση των δράσεων της Πανηπειρωτικής Αλληλεγγύης. 
Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας, σε συντονισμό με τις Ομοσπονδίες, στρέφεται στη βάση της Αποδημίας, ξεκινώντας ένα κύκλο συναντήσεων με τις Αδελφότητες, τις Ενώσεις και τους Συλλόγους Ηπειρωτών με θέμα την Αλληλεγγύη. 
Αυτές οι συναντήσεις θα προετοιμάσουν την ιδρυτική συνάντηση του Δικτύου Πανηπειρωτικής Αλληλεγγύης στα μέσα Νοεμβρίου στην Αθήνα, αποσαφηνίζοντας τον τρόπο και το σχήμα λειτουργίας και, κυρίως, διαμορφώνοντας τα άμεσα πρακτικά μέτρα και τις δράσεις. 
Η Π.Σ.Ε., παράλληλα, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση της Περιφέρειας Ηπείρου, δηλώνει ότι στηρίζει κάθε πρωτοβουλία που δεν εξαντλείται σε πράξεις ελεημοσύνης, οι οποίες, στις σημερινές συνθήκες, προσπαθώντας να ανταποκριθούν αποκλειστικά στη συμπτωματολογία της κρίσης, στην πράξη αποδεικνύονται συχνά ατελέσφορες. 
Η συλλογική προστασία των θυμάτων της κρίσης είναι τελικά αυτοπροστασία της ίδιας της κοινωνίας μας από τα πιο εφιαλτικά σενάρια κατακερματισμού και απανθρωπισμού της. Κι αυτός ο αγώνας δεν διαθέτει στιγμή αναμονής για όλους μας. Στην κρίση κανένας δεν πρέπει να είναι μόνος του, όλοι μαζί μπορούμε καλύτερα. 

Αθήνα 27 Οκτωβρίου 2012

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ Π.Σ.Ε.

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Στον Αη-Δημήτρη




Στη γιορτή του Αη-Δημήτρη αποφασίσαμε φέτος να μείνουμε λίγο περισσότερο μαζί, να έρθουμε πιο κοντά, πριν αποσυρθεί ο καθένας στο σπίτι του ή στις δουλειές του.
Με λίγο τσίπουρο, χωρίς μεζέδες, σμίγοντας τις φωνές μας με τον ήχο του κλαρίνου.
Με το τίπουτας…
Ούλοι αντάμα…
Να ζήσουμε τη γιορτή.

Η ζωή μας δεν ορίζεται μόνο από αλλού, από πάνω.
Εμείς αποφασίζουμε, αν ή ζωή θα είναι γιορτή ή αν θα είναι μόνο πληγή.
Ο Ρίτσος, ο Χικμέτ, ο Αη-Δημήτρης πολλά χρόνια πιο πριν, κατάφερναν να ζήσουν τη γιορτή και μέσα στη φυλακή.
Η δικιά μας φυλακή είναι η προσκόλληση στα πράγματα, ο φόβος μήπως τα χάσουμε ή μήπως δεν μπορέσουμε να τα αποκτήσουμε.

Η ελευθερία γίνεται ευτυχία, μόνο όταν ακολουθεί την αγάπη. Κι ο Αη-Δημήτρης θα μπορούσε να τραγουδάει στους φυλακισμένους το τραγούδι του Αγγελάκα «Η γιορτή»:

Τα λόγια μου είναι μια γλυκιά προσευχή
Κουρνιάζουν έξω από το κλεισμένο σου παράθυρο
Κι αν τ’ άφηνες, θ’ ανοίγαν μια ρωγμή
Απ’ το μικρό κελί σου ως το άπειρο

Τα λόγια μου είναι μια ανέλπιδη ευχή
Σβησμένα φώτα μέσα στο άχαρο δωμάτιο
Κι αν τ’ άφηνες, θα καίγαν τη σιωπή
Και θα διαλύαν το κρυμμένο σου παράπονο

Μα εσύ σωπαίνεις και θρηνείς σαν τον κατάδικο
Πάνω απ’ τη στάχτη που σκεπάζει τον παράδεισο
Πάνω απ’ τη στάχτη…

Βάλε φωτιά σε ό,τι σε καίει, σ’ ό,τι σου τρώει την ψυχή
Έξω οι δρόμοι αναπνέουν διψασμένοι, ανοιχτοί
Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από γιορτή σε γιορτή
Ζήσε μαζί μου στον αέρα, στη φωτιά, στη βροχή
Μας περιμένουν άδειες μέρες, ραγισμένοι ουρανοί
Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από πληγή σε πληγή

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012

Πελίτι - Τοπική ομάδα νομού Ιωαννίνων






Η τοπική ομάδα Ιωαννίνων του Πελίτι σε συνεργασία  με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πανωσουδενιωτών διοργανώνει την πρώτη της εκδήλωση στo Συνεδριακό Κέντρο Άνω Πεδινών το Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012 και την Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2012.

Πρόγραμμα εκδήλωσης:
Σάββατο 3 Νοεμβρίου, στις 6 το απόγευμα:
Προβολή του ντοκιμαντέρ του Ρόμπερτ Κένερ  "Τρόφιμα Α.Ε." (2008).
Κυριακή 4 Νοεμβρίου, στις 11 το πρωί:
      Παρουσίαση των δράσεων του Πελίτι
Ομιλίες και συζήτηση για τους σπόρους
Προσφορά σπόρων ντόπιων ποικιλιών
Εργαστήριο χειροτεχνίας για μικρά παιδιά

Για να ενημερωθείτε για τις δραστηριότητες της Εναλλακτικής Κοινότητας "Πελίτι", μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του στη διεύθυνση: www.peliti.gr

Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2012

Το Σύνταγμα ερωτά



Η σημαία της 3ης Σεπτεμβρίου 1843

του Στάθη

Ερωτά το Σύνταγμα: Προβλέπεται η ελληνική κυβέρνηση να έχει ξένους ελεγκτές; Προβλέπει το Ελληνικό Σύνταγμα τη δυνατότητα σε έναν Έλληνα Πρωθυπουργό και συνακολούθως στο σύνολο μιας ελληνικής κυβέρνησης, στο Υπουργικό Συμβούλιο δηλαδή, να παραχωρούν εν σώματι και οικειοθελώς εξουσίες και αρμοδιότητες σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ούτως ώστε η βούλησή τους να καθίσταται ισχυρότερη της βούλησης του ελληνικού λαού, όπως αυτή αποτυπώνεται κάθε φορά στις νόμιμες εκλογές;
Ρωτάει το Σύνταγμα: Προβλέπεται εξωχώριο Διευθυντήριο, στο οποίο να λογοδοτεί η Ελληνική κυβέρνηση και ο Έλληνας Πρωθυπουργός; Προβλέπεται για αυτήν τη χώρα Ύπατη Αρμοστεία άλλων χωρών ή άλλης χώρας; Προβλέπεται να τελεί το Ελληνικό κράτος υπό Καθεστώς Εντολής άλλου κράτους ή ομάδας κρατών;
Ρωτά το Ελληνικό Σύνταγμα: Προβλέπω Επίτροπο, Ανθύπατο, Γκαουλάιτερ ή κάποια συμμορία ανθυποϋπάλληλων κάποιας Τρόικας ή όποιου άλλου σχήματος να με παραβιάζουν;
Ρωτάει το Σύνταγμα: Προβλέπεται ο Προϋπολογισμός του κράτους να συντάσσεται καθ’ υπαγόρευσιν ξένων δυνάμεων; Προβλέπεται η εκχώρηση ή η παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας εις όσα αφορούν την οικονομική και δημοσιονομική πολιτική;
Ερωτά το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας: Περιέχω άρθρο που να προβλέπει ότι η χώρα μπορεί να είναι ή να γίνει Φόρου Υποτελής σε άλλη Δύναμη ή άλλες Δυνάμεις;  
Προβλέπει ή δεν προβλέπει το Σύνταγμα -ρωτάει το Σύνταγμα- την υποχρέωση και το καθήκον της εκάστοτε ελληνικής κυβέρνησης να προασπίζεται και να λαμβάνει πρόνοια για την ευζωία την ευνομία των Ελλήνων πολιτών και την προστασία της περιουσίας τους απέναντι σε κάθε επιβολή τρίτων; Ναι ή όχι; Η ελευθερία και η υπεράσπιση του επιπέδου ζωής των πολιτών, διαπερνούν ή όχι το πνεύμα και το γράμμα του Συντάγματος;
Η Βουλή των Ελλήνων (η οποία δεν ονομάζεται Ελληνικό Κοινοβούλιο) θυμάται ακριβώς αυτό; Ότι είναι δηλαδή η "Βουλή": η βούληση όλων των Ελλήνων, έτσι όπως κάθε φορά αυτή αποτυπώνεται στις νόμιμες εκλογές; Ναι ή όχι; ερωτά το Σύνταγμα.
Αν λοιπόν η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στο φιλότιμο των Ελλήνων, στη σύνθεση της Βουλής (τους) τι λιγότερο μπορεί να επαφίεται;
Ρωτάει το Σύνταγμα: Ξεχνούν οι Έλληνες και οι βουλευτές τους, συνεπώς η κυβέρνηση, ο κ. Πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ότι το νέο Ελληνικό Κράτος γεννήθηκε με Επανάσταση;
Ξεχνούν ότι το πρώτο μας Σύνταγμα, το Σύνταγμα της Τροιζήνας, αποτύπωσε τους όρους και τα όνειρα αυτής της γέννησης, όταν όλα στην Ευρώπη τα πλάκωνε και τα εσκίαζε ο ίσκιος της Ιεράς Συμμαχίας;
Ξεχνούν οι τωρινοί κυβερνήτες ότι η Ελλάδα δεν γεννήθηκε από κάποια κουμπαριά των Αψβούργων με τους Βουρβόνους, αλλά από το αίμα επαναστατών, αγίων, γυναικών, παιδιών και παππούδων;
Ξεχνούν ότι η χώρα αυτή υπήρξε ένα απ’ τα παλαιότερα νέα εθνικά κράτη στην Ήπειρο; Πριν από τη Γερμανία, πριν από την Ιταλία και ένα σωρό άλλα εθνικά κράτη; Ξεχνούν ότι για την ελευθερία των Γραικών ήρθαν και πολέμησαν στην επαναστατημένη Ελλάδα, δίνοντας πολλοί τη ζωή τους, χιλιάδες Γερμανοί, Ιταλοί, Γάλλοι, Άγγλοι κι άλλοι Ευρωπαίοι Φιλέλληνες;
Μπορεί η χώρα αυτή να πέρασε βάσανα και κακουχίες, να έγινε παρακολούθημα ξένων Δυνάμεων, να ετέθη υπό Κατοχήν, να διχάσθηκε, να υπέστη εσωτερικές τυραννίδες και οι τύχες της να προσδέθηκαν συχνά σε άρματα άλλων ξένων, ισχυρότερων δυνάμεων, μπορεί να γνώρισε την καταισχύνη να τη διοικούν ενίοτε γενίτσαροι κι ενίοτε δωσίλογοι, μπορεί να έβγαλε ραγιάδες και κομπραδόρους με το καντάρι, αλλά απ’ το 1821 και μετά Προτεκτοράτο ή Σαντζάκι δεν είχε ξαναγίνει κανενός.
Ρωτάει λοιπόν σήμερα το Ελληνικό Σύνταγμα: Τι εστί Επίτροπος για την Οικονομία; Τι εστί Τρόικα; Τι εστί Τόμσεν; Από πότε η «ελεύθερη αγορά» κανονίζει αν θα πεινάνε τα παιδιά, χωρίς ο Πρωθυπουργός να ξεσπαθώνει και η Βουλή να αρματώνεται;
Ρωτάει το Σύνταγμα: Ποιων παιδί είμαι εγώ; Του Ρήγα Βελεστινλή, του Κολοκοτρώνη και του  Ελευθέριου Βενιζέλου ή ένας λογαριασμός της Μέρκελ με αλγόριθμο Σόιμπλε, για να κονομάνε οι Τοκογλύφοι;
Ρωτάει το Σύνταγμα την κυβέρνηση, τη Βουλή και τους Δικαστές: Έχει αυτεξούσιο ο ελληνικός λαός ή το κάνατε πάσα στις οφσόρ και τους φοροφυγάδες; Υπάρχει ισονομία ή υπάρχουν λίστες;
Ερωτά το Σύνταγμα: Είναι τα φάρμακα και τα σχολεία κοινωνικά αγαθά, για τα οποία εγώ το ίδιο συντάχθηκα και υπάρχω, ή υπεράνω του Συντάγματος είναι οι Εταιρείες, η «αγορά» και τα πάσης φύσεως λαμόγια κι αεριτζήδες;
Ερωτά το Σύνταγμα: Εγώ υπάρχω ως θεμελιώδης λίθος και ιερόν πτολίεθρο της Πολιτείας ή για να κατουράει πάνω μου άπασα η Διαπλοκή κι ο κάθε «νταβατζής»; Υπάρχω για να παραβιάζομαι; 
Είμαι το Σύνταγμα κι ερωτώ τους πολίτες: Είμαι το Σύνταγμα;






 

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

Τι λέει και τι δε λέει ο επικεφαλής της Strategic Initiatives για την αγορά της Δωδώνης




 Επτά φίλοι, Ρωσικής, Γαλλικής και Βρετανικής καταγωγής, αποφάσισαν να συνενώσουν τις δυνάμεις τους και να επενδύσουν στην Ήπειρο. Κάπου στη διαδρομή συναντήθηκαν με κάποιους άλλους Έλληνες φίλους και όλοι μαζί θέλησαν να εξαγοράσουν την Δωδώνη. Μαγεμένοι από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής και από τη φιλοξενία των Γιαννιωτών επιθυμούν να φέρουν ξένα κεφάλαια στην Ήπειρο και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της περιοχής.
Ακούγεται σαν παραμύθι!
Όμως αυτή είναι η ουσία της συνέντευξης του επικεφαλής της Strategic Initiatives Μάικλ Ο’ Νιλ, η οποία φιλοξενείται σε αθηναϊκή εφημερίδα.
Κι ενώ το επικοινωνιακό μπαράζ, το οποίο ξεκίνησε από τα Γιάννινα δια του εκπροσώπου της SI Ιωάννη Βιτάλη, συνεχίζεται, είναι απορίας άξιον γιατί δεν απαντώνται καίρια ζητήματα που σχετίζονται με την πώληση της γαλακτοβιομηχανίας.
Η θεωρία ότι «λίγοι φίλοι από τη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Βρετανία» αποφάσισαν να επενδύσουν στην Ήπειρο μπορεί να είναι καλή για μυθιστόρημα, αλλά η πώληση της Δωδώνης είναι εθνικό θέμα και δεν μπορεί να απαντάται με τέτοιους τρόπους.
Για μία ακόμη φορά λοιπόν ο εκπρόσωπος της εταιρείας λέει γενικά, αόριστα ή κι αυτονόητα πράγματα, αποφεύγοντας τα πιο κρίσιμα και σημαντικά.
Τι λέει: «Επενδύουμε σε μια καλή εταιρεία με μεγάλη ιστορία, η οποία συνεχώς αναπτύσσεται, έχοντας μία ισχυρή επωνυμία, που είναι γνωστή στην Ελλάδα και εμπιστεύονται οι Έλληνες.»
Τι δε λέει: Η ΔΩΔΩΝΗ εξάγει τα προϊόντα της σε 30 χώρες και είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική εταιρία της χώρας στον τομέα των τυροκομικών προϊόντων.
Τι λέει: Εκφράζει τη βεβαιότητά του ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η βιομηχανία Δωδώνη θα καταστεί μία από τις πλέον επιτυχημένες και επικερδείς επιχειρήσεις της χώρας…
Τι δεν λέει: Η εταιρία είναι κερδοφόρα εδώ και πάρα πολλά χρόνια και, συγκεκριμένα από το 1984 μέχρι και σήμερα. Και αυτό όταν εξακολουθεί να διατηρεί τον κοινωνικό της χαρακτήρα στηρίζοντας με καλές τιμές το εισόδημα των κτηνοτρόφων ολόκληρης της Ηπείρου. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στην εταιρία, να λειτουργεί χωρίς επιχορήγηση και χωρίς, βέβαια, να επιβαρύνει στο παραμικρό τον Έλληνα φορολογούμενο.
Τι λέει: «Πιστεύω ότι μέχρι ενός σημείου η Δωδώνη δεν έχει καταφέρει να διατηρηθεί στο επίπεδο του ανταγωνισμού σε σχέση με την καινοτομία, τα νέα προϊόντα και γενικά με αυτά που προσφέρει. Σκοπεύουμε όμως να γίνουμε ιδιαιτέρως ανταγωνιστικοί στην ελληνική αγορά. Θα διατηρήσουμε την καλή ποιότητα των προϊόντων και της φέτας, τα οποίας βεβαίως θα εξακολουθήσουν να παράγονται από ελληνικό γάλα και Έλληνες παραγωγούς στην Ήπειρο». Ο επικεφαλής της SI, τονίζει  πως στρατηγική και δέσμευσή τους είναι να συνεχίσει η βάση της επιχείρησης στα Ιωάννινα, σε συνεργασία με τους προμηθευτές της ώστε και η εταιρεία να μεγαλώσει και όλοι οι εμπλεκόμενοι να ωφεληθούν.
Τι δε λέει: Αξιοποιώντας την τελευταία λέξη της σύγχρονης τεχνολογίας η ΔΩΔΩΝΗ είναι άρτια εξοπλισμένη για την επεξεργασία 400 τόνων γάλακτος την ημέρα. Η αξιοποίηση της πρώτης ύλης γίνεται για την παραγωγή Φέτας (αποκλειστικά με αιγοπρόβειο γάλα), Σκληρών και Ημίσκληρων παραδοσιακών τυριών (Κεφαλογραβιέρα, Γραβιέρα Πρόβεια, Γραβιέρα Αγελάδος, Κεφαλοτύρι, Πεκορίνο και Γίδινο) και την παραγωγή νωπών προϊόντων (Εμφιαλωμένο Φρέσκο Γάλα, Γιαούρτι, Ανθότυρο, Μυζήθρα, Κρέμα και Βούτυρο).
Στο εργοστάσιο έχουν αναπτυχθεί γραμμές παραγωγής εφοδιασμένες με μηχανολογικό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας.
Η ΔΩΔΩΝΗ, διατηρώντας τη γαλακτοκομική και τυροκομική παράδοση, δημιουργεί προϊόντα πρότυπα από το 1963 μέχρι σήμερα. Με την εξαιρετική τους ποιότητα, την πλούσια γεύση και το άρωμά τους, τα προϊόντα ΔΩΔΩΝΗ βρίσκονται πάντα στην κορυφή της προτίμησης Ελλήνων και ξένων καταναλωτών.
Η ασύγκριτη ανωτερότητα των προϊόντων πηγάζει από την βαθιά πίστη στην παράδοση, το υψηλής οικολογικής καθαρότητας περιβάλλον της Ηπείρου, την σύγχρονη τεχνολογία παραγωγής και τη σταθερή προσήλωση της εταιρίας και των ανθρώπων της στην υψηλή ποιότητα των προϊόντων της και τις απαιτήσεις του καταναλωτή.
Όλα τα παρασκευαζόμενα σήμερα προϊόντα στις σύγχρονες παραγωγικές μονάδες της εταιρίας εξακολουθούν να διατηρούν την τυπική παραδοσιακή τους γεύση και την θρεπτική τους αξία και βρίσκονται στο ανώτατο επίπεδο από πλευράς υγιεινής και ασφάλειας.
Τι λέει: «Μία από τις κατηγορίες που έχουμε αντιμετωπίσει είναι ότι παίρνουμε χρήματα από την εταιρία Δωδώνη. Αυτό είναι ψέμα. Τα χρήματα που θα επενδυθούν στην Δωδώνη προέρχονται από κεφάλαια του εξωτερικού, τα οποία δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα
Τι δε λέει: Πώς μια εταιρεία (και κυρίως από ποιους), με τρέχουσα αξία £225,130 και καταθέσεις μόλις £31,581.75 δηλαδή περίπου 40.000,00€, θα συγκεντρώσει το ποσό των 21.000.000€ της… εξαγοράς;
Δε λέει τι θα απογίνουν οι… υποχρεώσεις προς την εταιρεία της συνέταιρου του SIMOS FOODS, που φθάνουν στα 9,4 εκ. ευρώ;
Δε λέει ότι καταβάλλοντας έστω τα 21 εκ. ευρώ τίμημα, διπλασιάζει αυτοστιγμεί τα χρήματά του, αφού αγοράζει 42 εκ. έτοιμου προς πώληση εμπορεύματος!!!
Δεν εξηγεί πόσο ακριβώς αποτίμησε τις κτιριακές εγκαταστάσεις των 151.000 τ.μ., για να τις αγοράσει με το ποσό των 139€ το τ.μ.
Δεν εξηγεί πόσο αποτίμησε τον εξοπλισμό τον οποίο δεν πληρώνει:
·   το στόλο της εταιρείας!
·   και… κυρίως το όνομα της εταιρείας, που είναι και το μεγαλύτερο ίσως κεφάλαιο της!
Τέλος, θα ήταν ενδιαφέρον να μας πει… πότε επισκέφθηκε τα Γιάννενα, με ποιους συναντήθηκε και ποιοι… τον έκαναν βόλτα γύρω από τη λίμνη!


Αναγνώσεις του παραδοσιακού χορού στο Ζαγόρι




Μανασσής 1957. Από τον ιστότοπο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ζαγορισίων, http://www.cuzagori.gr

 του Βασίλη Ράπτη

 (Εισήγηση στην ημερίδα "Η κοινωνία και ο πολιτισμός το Ζαγορίου", Μονοδέντρι 6-10-2012)
 
Το παρελθόν, και ειδικότερα τα πολιτισμικά αγαθά, αποτέλεσαν το βασικό άξονα ανάπτυξης και αναδιαμόρφωσης της ταυτότητας αρκετών τοπικών κοινωνιών της ελληνικής επικράτειας, στην προσπάθειά τους να δηλώσουν παρόν σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται.
Ο παραδοσιακός χορός στο Ζαγόρι, ενταγμένος στις υπάρχουσες εθιμικές διαδικασίες και στις διάφορες αναπαραστάσεις, αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα πολυσήμαντο κοινωνικό πολιτικό και πολιτισμικό φαινόμενο που χρήζει μιας βαθύτερης ανάγνωσης. Το φαινόμενο του χορού, επισημαίνει ο Βασίλης Νιτσιάκος (1994:5), δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλά ως μια τεχνική υπόθεση (βημάτων και φιγούρας) αλλά και ως μια μορφή τέχνης, που καλούμαστε να γνωρίζουμε πως οι άλλες του διαστάσεις (κοινωνική λειτουργία, συμβολισμός, ήθος, ύφος κ.λπ.) είναι όχι απλώς σημαντικές αλλά και αυτές που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τη μορφή του.
Παρά τη σπουδαιότητα του χορού στην  Ελλάδα και το γεγονός ότι συμπίπτουν τόσα πολλά ζητήματα στον τόπο του χορού (αντιλήψεις και εμπειρίες της σεξουαλικότητας, του φύλου, της κοινωνικότητας, της εξουσίας), ο ελληνικός χορός έχει παραμεληθεί ως αντικείμενο σοβαρής εθνογραφικής έρευνας (Jane Cowan 1998:12). Τα δεδομένα που θα μας έδιναν μια σαφή εικόνα για τον παραδοσιακό χορό στο Ζαγόρι είναι ελάχιστα καθώς η ιστοριογραφία αλλά και συγγενείς κοινωνικές επιστήμες δεν  έστρεψαν το ερευνητικό τους ενδιαφέρον προς αυτό το πεδίο. Οι πηγές μας περιορίζονται σε επιγραμματικές αναφορές, που γίνονται σε ελάχιστα γραπτά κείμενα και σκιαγραφούν μόνο τη μορφή των ζαγορίσιων χορών τα μεταπολεμικά κυρίως χρόνια. Επίσης δεδομένα αντλούμε από την επιτόπια συγχρονική έρευνα τα οποία όμως δεν μας επιτρέπουν να έχουμε μια άρτια και  επιστημονικά τεκμηριωμένη συγκριτική μελέτη για τον παραδοσιακό χορό στο Ζαγόρι ο οποίος παρουσιάζεται σήμερα με κενά, ύποπτες παρεμβάσεις, μεροληπτικά σχόλια, ιδεολογικά φορτισμένος, αυθεντικός, σχεδόν ανιστορικός,  στο πλαίσιο πάντα μιας κοινωνίας όπου αναβιώνουν πολλές μορφές της παράδοσής μας.
Πρόθεσή μου δεν είναι να επαναληφθεί η αντιπαραθετική συζήτηση, για την αυθεντικότητα ή μη των χορευτικών μοτίβων που επικρατούν στο Ζαγόρι, παρά να αναδειχτεί η ποικιλομορφία των τοπικών παραδοσιακών χορών ως αποτέλεσμα μιας συνεχούς δυναμικής πορείας αποβολής και αφομοίωσης νέων στοιχείων, να αποκαλυφτεί η κανονικότητα που τον χαρακτηρίζει, χωρίς να χαθεί η ιδιαιτερότητά του και να γίνει μια πρώτη ανάγνωση του χορού σε σχέση με το κοινωνικό φύλο, τη ρητορική περί παράδοσης και τα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο που το διαμορφώνει. Η παραπάνω υπόθεση εργασίας δεν αποσκοπεί σε τίποτε άλλο παρά στο να επαληθεύσει  εν τέλει  τις γνωστές λαογραφικές θεωρήσεις που εντάσσουν τον παραδοσιακό χορό στα είδη λαϊκής τέχνης που αναδιαμορφώνονται στο πέρασμα των χρόνων ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες αλλά και γίνονται τα ίδια διαμορφωτές της κοινωνικής πραγματικότητας.
Η ανακοίνωση προσπαθεί να αποτυπώσει την ιστορικότητα του χορού με κατευθυντήριους άξονες την ονοματολογία, τη ρυθμική αγωγή και τα χορευτικά μοτίβα που επικρατούν στις υπάρχουσες εθιμικές διαδικασίες. Η δυναμική του ζαγορίσιου χορού, οι μετασχηματισμοί, οι αλληλεπιδράσεις και οι αφομοιώσεις νέων στοιχείων είναι άρρηκτα συνυφασμένες με το ευρύτερο πλαίσιο μιας κοινωνίας ανοιχτής στον εξωτερικό κόσμο σε οικονομικό αλλά και στο ευρύτερο πολιτισμικό επίπεδο, γεγονός που αποτυπώνεται στη μεγάλη ποικιλία των ρυθμών και  των μελωδιών, αλλά και στα κοινά τραγούδια της τοπικής παράδοσης με αντίστοιχες γειτονικές κοινότητες.    
Καταγράφοντας τους ζαγορίσιους χορούς σε έρευνα μικρής κλίμακας, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν πρόκειται για μια ομοιόμορφη χορευτική έκφραση ενός γεωγραφικού διαμερίσματος, αλλά για μια παραστατική έκφραση με πολλές όψεις και νοήματα που παράγονται και αναπαράγονται στο χρόνο διαμορφώνοντας μια διακριτή λαϊκή παράδοση, που ενώνεται αλλά και διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες πολιτισμικές ομάδες που επιβιώνουν στα όριά της αλλά και από τις γειτονικές πολιτισμικές ενότητες.
Εστιάζοντας στην ιδιαιτερότητα των κινησιολογικών στοιχείων των ζαγορίσιων χορών, παρατηρούμε πως υπάρχει πολυμορφία χορευτικών μοτίβων, τα οποία πάντοτε ολοκληρώνονται με την ολοκλήρωση της μουσικής φράσης. Ως χορευτικό μοτίβο εννοούμε μια κινητική ενότητα, η επανάληψη της οποίας ή οι τυχόν παραλλαγές της σχηματίζουν το χορό (Γ. Πραντσίδης 2007). Διακρίνουμε επίσης πως υπάρχουν βασικά κινητικά μοτίβα τα οποία επαναλαμβάνονται στη διάρκεια μιας μουσικής φράσης. Ως κινητικό μοτίβο θεωρούμε μια μικρή κινητική ενότητα που συμπίπτει τις περισσότερες φορές με το μουσικό μέτρο (Γ. Πραντσίδης 2007). Το χαρακτηριστικό κινητικό μοτίβο των τριών  βηματισμών (τριαράκι) που κυριαρχεί στους περισσότερους ζαγορίσους χορούς σε οποιαδήποτε ρυθμική αγωγή κι αν αυτοί αποδίδονται, αποτελεί το βασικό στοιχείο διαφοροποίησης από τους χορούς άλλων πολιτισμικών ενοτήτων.
Γνωρίζοντας πως ο ζαγορίσιος χορός αποδίδεται με 4 κινήσεις σε κάθε μουσικό μέτρο και όχι με την σχεδόν νομοτελειακή συνήθεια των Ζαγορισίων να αποδίδουν χορευτικά κάθε ρυθμική αγωγή με το κινητικό μοτίβο των τριών κινήσεων, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως «νόθα» τα βήματα του ζαγορίσου χορού που έχουν επικρατήσει έως τις μέρες μας και αποτελούν πλέον μέρος της τοπικής χορευτικής παράδοσης.
Ως Ζαγορίσιο θα πρέπει να εννοήσουμε τον οργανικό σκοπό σε ρυθμική αγωγή 5/4 που απέδιδαν οι ντόπιοι οργανοπαίκτες και ο οποίος καταγράφεται ως καθαρά γυναικείος χορός (Μ. Στ. Κικόπουλος 264). Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες οι Ζαγορίσιες παράγγελλαν το χορό με τη φράση: «Παίξε μου ένα Ζαγορίσιο» και εννοούσαν την οργανική μελωδία, ενώ στις μέρες μας με τον όρο Ζαγορίσιο εννοούμε έναν συγκεκριμένο χορευτικό τρόπο.
Ο Ζαγορίσιος χορός αρχικά θα πρέπει να αποδιδόταν κινητικά με τα έξι βήματα του συρτού χωρίς να μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την ιστορική  διαδρομή, τις αιτίες, το χώρο και το χρόνο μεταβολής του χορευτικού μοτίβου στα βήματα του Ζαγορίσιου. Πιθανότατα η μεγάλη αποδοχή που γνώρισε η αρχική μελωδία «Παλιό ζαγορίσιο» ντόπιοι οργανοπαίκτες να προσάρμοσαν αργότερα αρκετά τραγούδια που φέρονται ως συρτά αλλά και άλλα ελεύθερης ρυθμικής αγωγής στον ρυθμό του Ζαγορίσιου. Η αποδοχή του Ζαγορίσιου χορού ξεπερνούσε τα γεωγραφικά όρια του Ζαγορίου καθώς αποτελούσε πρώτη επιλογή των χορευτών στο Πωγώνι αλλά και στα χωριά της Δερόπολης. Αρκετά καθιστικά τραγούδια ελεύθερης ρυθμικής αγωγής προσαρμόζονται  από τους ντόπιους οργανοπαίκτες σε διάφορα μουσικά μέτρα (συνήθως στις ρυθμικές αγωγές 5/4 και 4/4) και διατηρούνται πλέον μέσα από τη χορευτική παράδοση, όπως η Μπουλουνάσαινα (καθιστικό), η Βασιλαρχόντισσα (καθιστικό), Άσπρα μου πουλιά (καθιστικό), η Περδικομάτα (δρομικό), ο Φεζοδερβέναγας (κλέφτικο).
Επίσης δημιουργούνται νέα τραγούδια και μελωδίες οι οποίες έγιναν αμέσως αποδεκτές και ενσωματώθηκαν στο ζαγορίσιο χορευτικό ρεπερτόριο, όπως η Αναγνώσταινα (1812), το Καπέσοβο (1893 περίπου), ο Παπαρούσης (1920-30), τα Μούσμουλα (πρωτοακούστηκε το 1950) κ.ά. τα οποία προσαρμόζονται είτε στο μουσικό μέτρο του Ζαγορίσιου και αποδίδονται κινητικά με το ίδιο χορευτικό μοτίβο, είτε στις ρυθμικές αγωγές 4/4 και 2/4.
 Παρατηρώντας αρκετούς υπέργηρους ντόπιους χορευτές και χορεύτριες, που δεν συμμετείχαν ποτέ σε τμήματα διδασκαλίας χορών, διακρίνουμε να χορεύουν τραγούδια με ρυθμική αγωγή 5/4 με τα βήματα του συρτού, ξεκινώντας τις περισσότερες φορές με το αριστερό πόδι. Η παραπάνω εκδοχή ενισχύεται επίσης από τον Κ. Βαρζώκα στη συλλογή Ζαγορίσιων τραγουδιών, όπου επιγραμματικά σε υπότιτλους μάς πληροφορεί τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται το κάθε τραγούδι. Στις καταγραφές λοιπόν αναφέρει ως συρτούς χορούς τα τραγούδια Καπέσοβο[1] και Σταυρομάνα (χορός συρτός αργός), ενώ για την Αλεξάνδρα  και τη Μπουλουνάσαινα αναγράφει ως υπότιτλο "χορός βαρύς, Ζαγορίσιος". Να σημειώσουμε πως με τον όρο Ζαγορίσιο ο Βαρζώκας εννοεί την καταγωγή του τραγουδιού και όχι κάποιο χορευτικό μοτίβο, καθώς στη συλλογή του χαρακτηρίζει διάφορα συρτά τραγούδια, όπως η Αναγνώσταινα, ο Παπαρούσης κ.ά., επίσης ως «Ζαγορίσια». Η απόδοση μιας ρυθμικής αγωγής 5/4 με τα βήματα του συρτού διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας μόνο στο Συγκαθιστό χορό του Συρράκου και των Καλαρρυτών καθώς και στη νεότερη χορευτική απόδοση της Βασιλαρχόντισσας. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως η άρση του αριστερού ποδιού στην αρχή του χορευτικού μοτίβου, που καθιερώθηκε ως ανδρικός τρόπος απόδοσης του Ζαγορίσιου, αποτελεί επινόηση χοροδιδασκάλων των χορευτικών συγκροτημάτων της πόλης των Ιωαννίνων τις πρώτες δεκαετίες μετά τον πόλεμο. Η άρση του ποδιού στην αρχή του μουσικού μέτρου δε συναντάται σε κανέναν άλλο χορό στην Ήπειρο, ούτε βέβαια στην Ελλάδα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που δεν αποτελούν θέμα ανάλυσης στην παρούσα εισήγηση.
Η ονομασία Ζαγορίσιο μας παραπέμπει σε αντίστοιχες οργανικές κυρίως μελωδίες που συναντούμε στην Ήπειρο όπως “Πωγωνίσιο”, “Ανασελίτσα”, “Ζερματνό”, “Βοβουσιώτικος Γκάιντα Παδιώτικη”, “Γκάιντα Πυρσόγιαννης”,  Μετσοβίτικος”,  Ζαραβίνα” , “Γκρίμποβο”, “Παραμυθιά” κ.ά., ταυτόσημες με την ονομασία της περιοχής ή του χωριού όπου κυρίως παίζονται, και βασίζονται κατά κανόνα σε προϋπάρχουσες μελωδικές και ρυθμικές φόρμες. Η νέα ονοματολογία των σκοπών αυτών είναι αποτέλεσμα της οικειοποίησης από τους ντόπιους των φερτών μελωδιών που καθιερώνονται από τους οργανοπαίκτες και παραλλάσσονται ανάλογα με το χωριό που παίζουν. Η νέα ονοματολογία των μελωδιών-χορών λειτουργεί και ως στοιχείο διαφοροποίησης από άλλες συγγενείς μελωδίες και εν τέλει ως προσδιοριστικό της ετερότητας της τοπικής μουσικοχορευτικής παράδοσης. Οι μελωδίες αυτές πιθανότατα να βασίζονται σε προϋπάρχοντα τελετουργικά ή μη φωνητικά τραγούδια που πλαισίωναν διάφορες εθιμικές εκδηλώσεις της κοινότητας. Χαρακτηριστικό των μελωδιών αυτών είναι η απουσία στίχων, κάτι που φανερώνει τη δυσκολία προσαρμογής του σκοπού στο νέο χώρο.
Η συνύπαρξη στην περιοχή του Ζαγορίου Βλάχων, Σαρακατσάνων, Γύφτων και Ζαγορίσιων τον 20ο αιώνα, όπως επισημαίνει ο Β. Δαλκαβούκης, καθώς και η κάθε είδους οικονομική και κοινωνική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ του Ζαγορίου και των γειτονικών περιοχών, έχει ως αποτέλεσμα την αφομοίωση από κάθε εθνοτοπική ομάδα νέων πολιτισμικών χαρακτηριστικών που μετασχηματίζουν και τελικά διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα στη μουσικοχορευτική παράδοση του Ζαγορίου που μελετούμε. (βλ. σχετ. Β. Δαλκαβούκης (2005: 24, 102-103). Το παραπάνω θεωρητικό σχήμα επαληθεύεται σε σχέση πάντα με τους ζαγορίσιους χορούς που εξετάζουμε πολυεπίπεδα.
Ήδη από τα τέλη του 20ου αιώνα μαρτυρούνται οι μουσικοχορευτικές επιρροές μεταξύ των Αρβανιτών και των Ζαγορισίων. «Εν Ζαγορίω (μας πληροφορεί ο Ι. Λαμπρίδης, 157-158) δύο κυρίως υπάρχουσι χοροί, ο αρβανίτικος επιχώριος λεγόμενος (πηδητικός) και ο συρτός. Τροποποιούμενοι δ’ ούτοι αποτελούσι πολλά είδη, ως τον εγχώριον Ζαγορίσιον χορόν, όστις δεν έχει βήμα πολύπλοκον, τον της Βλάχας, τον της Παπαδιάς κ.τ.λ.». Με τον όρο «αρβανίτικο», που χρησιμοποιεί ο Ι. Λαμπρίδης, πιθανότατα να εννοεί τις μελωδίες με ρυθμική αγωγή ¾, τους γνωστούς ως τσάμικους χορούς. Οι μελωδίες που επιβιώνουν στο Ζαγόρι με τις ονομασίες Λεσκοβίκι, Λεσκοβικιάρικο, Φράσια, Αρβανίτικος, Αλάμπεης, Μπεράτη κ.λπ.) μαρτυρούν επίσης τις επιρροές από την αντίστοιχη παράδοση των Αρβανιτών, χωρίς όμως κι εδώ να μπορούμε να σκιαγραφήσουμε την ιστορική τους διαδρομή.
Η μουσική σχέση του Ζαγορίου με την πόλη των Γιαννίνων αναδεικνύεται στα κοινά στοιχεία που διασώζονται στις κατά τόπους παραδόσεις. Ο μουσικολόγος  Γ. Κοκκώνης αναφέρει σχετικά: «…οι στιχουργικοί αγώνες των Γιαννιωτών του 19ου αιώνα θα επιβιώσουν στα ζαγορίσια χαβάδια, που λέγονταν κατά το χάραμα της τελευταίας μέρας των πανηγυριών ή στη δύση των γλεντιών. Από τα Γιάννενα πάλι θα εισαχθούν και θα ριζώσουν, μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1912-13, πολλά τραγούδια και οργανικοί σκοποί αστικού ύφους, που η πρωτεύουσα της Ηπείρου θα αποποιηθεί… Η ανατολίτικη ταυτότητα της περιοχής θα επιζήσει  στο κοσμοπολίτικο Ζαγόρι. Η Μπαζαρκάνα και το Αρχοντόπουλο είναι τέτοια δημιουργήματα της γιαννιώτικης παράδοσης, όπως είναι και η Φεγγαροπρόσωπη…» (Π. Σ. Ζαγορισίων, «O Γ. Καψάλης συναντά τον Γ. Παπακώστα και τον Χ. Ζώτο»).
Αλλά και σε μικρότερη κλίμακα διαπιστώνεται πως στη μουσικοχορευτική παράδοση των πολιτισμικών ομάδων που επιβιώνουν στο Ζαγόρι υπάρχουν είτε κοινές μελωδικές φόρμες, είτε παρόμοια χορευτικά μοτίβα, είτε παραλλαγμένα κοινά φωνητικά τραγούδια.
 Στη μουσικοχορευτική παράδοση των Σαρακατσαναίων εντάσσονται χορευτικά τραγούδια με ρυθμικές αγωγές που κυριαρχούν στην παράδοση των Ζαγορισίων,  όπως η “Τριανταφυλλιά” (5/4), που αποδίδεται σήμερα χορευτικά όπως ο Ζαγορίσιος, ενώ αρχικά ήταν συρτός χορός (4/4), καθώς και το τραγούδι “Σαν τη κακό σας έκαμα”, το οποίο ελάχιστα παραλλάσσεται από τα τραγούδια του Φεζοδερβέναγα και του Πάπιγκου.
Σε σχέση με τη μουσικοχορευτική παράδοση της περιοχής του βλαχοζάγορου, τα κοινά στοιχεία εστιάζονται στoυς επτάσημους και δίσημους σκοπούς που, ενώ στα βλάχικα χωριά αποδίδονται χορευτικά ελεύθερα στο χώρο, στα άλλα χωριά του Ζαγορίου χορεύονται σε κυκλική διάταξη. Τα κοινά τραγούδια που καταγράφονται και στις δύο περιοχές, όπως  Βασιλικός εμύρισε, Κυρα-Γιώργινα (χορ. Πηδηχτός-γυριστός), Παπάς βαρεί τα σήμαντρα, (Συντζακιστός χορός), Χάιδω (χορός συρτός),  Στου παπά τα παραθύρια (χορ. πηδηχτός),  Αη-Γιώργης κι η κόρη, Παιδιά της Σαμαρίνας, Όλη τη νύχτα περπατώ (χορός τρία κι ένα),  Ασημένια μου αλυσίδα, Μπαίνω μεσ’ τ’ αμπέλι, Ποταμιά, διαφοροποιούνται είτε στον τρόπο του τραγουδίσματος είτε στη λειτουργία τους στις εθιμικές εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, το τραγούδι “Όλη τη νύχτα περπατώ” αναφέρεται από τον Βαρτζώκα με τίτλο: “Ο αγαπητικός”, ως χορευτικό (τρία και ένα) στη Βοβούσα τραγουδιέται στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής μετά το χορό στον Άγιο Αθανάσιο ως δρομικό τραγούδι. Επίσης, η Ποταμιά, που παίζεται ως πατινάδα στο κατέβασμα της Αγίας Παρασκευής στη Βοβούσα, στα χωριά του Ζαγορίου από πατινάδα που ήταν αρχικά αναβιώνει σήμερα ως κυκλικός χορός.  

 Από τον ιστότοπο του Μορφωτικού και Ορειβατικού Συλλόγου Βρυσοχωρίου, http://www.mosv.gr
 Οι τελετουργικοί χοροί, αν εξαιρέσουμε την χορευτική παράδοση των Σαρακατσαναίων και των Βλάχων, έχουν εξαλειφθεί από τη Ζαγορίσια μουσικοχορευτική παράδοση, ως αποτέλεσμα της ρήξης του κοινωνικού ιστού των κοινοτήτων, της συνεχούς απουσίας του ανδρικού πληθυσμού, η της μεταβολής του σημασιολογικού κώδικα των συγκεκριμένων εθιμικών πρακτικών.
Επίσης τα ομαδικά φωνητικά τραγούδια του χορού ή τα καθιστικά, που συνήθως πλαισίωναν το σύνολο των εθιμικών εκδηλώσεων, έχουν οριστικά εκλείψει. Στο επίπεδο των οργανοπαικτών αποκαλύπτεται μια ευρύτερη μουσική αλληλεπίδραση, ανάλογα με την ακτίνα δραστηριοποίησής τους, μια διαδικασία που πήρε μεγάλες διαστάσεις αργότερα με την εμφάνιση των γραμμοφώνων. Ο Γρηγόρης Καψάλης μάς ανέφερε πως το Ξηρόμερο, όπου δραστηριοποιήθηκε τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής του με το κλαρίνο, αποτέλεσε το «Πανεπιστήμιο» για τη προσωπική μουσική του παιδεία.
Στα πανηγύρια του Ζαγορίου συμμετέχουν τα μεταπολεμικά χρόνια οργανοπαίκτες από διαφορετικές μουσικές περιοχές, παρότι τα περισσότερα χωριά είχαν τις δικές τους κομπανίες, που αποτελούνταν από Γύφτους, οι οποίοι έπαιζαν μουσικά όργανα κάνοντας παράλληλα και άλλες δουλειές (Β. Δαλκαβούκης 51-272). Για παράδειγμα, στον Ελαφότοπο συμμετείχε σε αρκετά πανηγύρια και η κομπανία του Φ. Ρούντα (από Δολιανά), του Κ. Xαρισιάδη (Δελβινάκι), στο Γρεβενίτι η κομπανία του Μπίτα (κλαρ.), Παλιάς (βιολί) από Χρυσοβίτσα, καθώς και η κομπανία του Α. Μπάου (από το Μέτσοβο), αργότερα του Ι. Κατσούπη (από τη Λεπτοκαρυά), στο Ελατοχώρι η κομπανία Νάτσα (από τους Φραγκάδες). Για αρκετά χρόνια σε χωριά του Ζαγορίου έπαιζε ο Χρήστος Χαλιγιάννης (από τον Παρακάλαμο) και αργότερα ο γιος του Θωμάς. 
Τα χορευτικά μοτίβα που επικρατούν προσαρμόζονται στον τρόπο παιξίματος της κάθε μελωδίας, η οποία διαφοροποιείται σε ένα οριζόντιο επίπεδο, ανάλογα με το παίξιμο του κάθε οργανοπαίκτη, αλλά και σε ένα άλλο κάθετο επίπεδο σε ένα βάθος χρόνου, όπου διάφορες μελωδίες παραλλάσσονται, απαιτώντας μια διαφορετική χορευτική απόδοση (π.χ. Μπαζαρκάνα, Φράσια κ.α). Αλλά και αντίστροφα, καθώς ο χορευτής είναι-ήταν  κυρίαρχος στη χορευτική διαδικασία, είναι και αυτός που επιβάλλει τον τρόπο παιξίματος στον οργανοπαίκτη, οδηγώντας τον με το τοπικό χορευτικό ύφος στη διαμόρφωση του τοπικού μουσικού ιδιώματος.  
Η πληθώρα των χορευτικών μοτίβων που συναντούμε σε κάθε ρυθμική αγωγή αποτελούν στοιχείο διάκρισης τόσο μεταξύ των χορευτών του ίδιου του χωριού όσο και μεταξύ των χορευτών από γειτονικά χωριά στα όρια πάντα του Ζαγορίου. Όσα χορευτικά μοτίβα αντιγραφούν στο πλαίσιο της ίδιας της κοινότητας από άλλους χορευτές, τότε  μέσω της επανάληψής τους και της κοινής αποδοχής καθιερώνονται στο χρόνο και δημιουργούν μια νέα τοπική χορευτική παράδοση. Αυτό βέβαια προϋποθέτει αλλεπάλληλες μικρές δοκιμές και αμέτρητες μικρές προσαρμογές. Το φαινόμενο των νέων χορευτικών μοτίβων γίνεται διακριτό ακόμη και σήμερα στον Ελαφότοπο, όπου αναβιώνουν αρκετοί χοροί, χάρη στο στοχευμένο κίνητρο των χορευτών που τους επιλέγουν[2]. Ο χορός μετασχηματίζεται από τους ίδιους τους χορευτές, που εξελίσσουν την κίνησή τους και βελτιώνουν τη χορευτική τους ικανότητα, με την εμπειρία που αποκτούν σε διάφορα χορευτικά συγκροτήματα ή με τη χρήση του βίντεο που τους βοηθά να βελτιώσουν την κίνησή τους. Η παραπάνω συνήθεια δημιουργεί σύγχυση στους αυτόφωτους ερευνητές, που αντιγράφουν βιντεοσκοπώντας ένα χορευτικό μοτίβο και το παρουσιάζουν ως παραδοσιακό, ως υπαρκτή, αυθεντική εκδοχή ενός χορού. Η σύγχυση που επικρατεί στις τάξεις των χοροδιδασκάλων οφείλεται στην άγνοια της ίδιας της έννοιας του παραδοσιακού χορού. Μια πληθώρα χορευτικών μοτίβων ποτέ δεν απέκτησαν την απαιτούμενη διάρκεια ούτε τη συλλογικότητα και τον αυθορμητισμό, ώστε να μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε ως παραδοσιακά και να μην αποτελούν απλά μια προσωπική χορευτική εκδοχή. Ο παραδοσιακός χορός τα μεταπολεμικά χρόνια μετασχηματίζεται κυρίως στους χορευτικούς ομίλους που συστήνουν οι διάφοροι σύλλογοι ανά την Ελλάδα, αλλά και σε κέντρα εκδηλώσεων, όπου οργανώνονται διάφορες χοροεσπερίδες, διαμορφώνοντας μια νέα χορευτική παράδοση που επικρατεί ως τις μέρες μας.
Αν θελήσουμε να αποτυπώσουμε την ιστορική πορεία του τσάμικου χορού, έτσι όπως διαμορφώθηκε από τις γυναίκες τα μεταπολεμικά χρόνια στο Ζαγόρι στις ποικίλες χορευτικές εκδηλώσεις των περισσοτέρων χωριών, διαπιστώνουμε τη συνεχή μεταβολή των χορευτικών μοτίβων ανάλογα με τις κοινωνικές αντιλήψεις  και με το πρότυπο της ζωής που τελικά τα διαμορφώνει. Για να γίνει αντιληπτή η παραπάνω αιτίαση, αναφέρεται το παρακάτω παράδειγμα από το χωριό  Κάτω Σουδενά της περιοχής του Ζαγορίου.
Οι γυναίκες στο συγκεκριμένο χωριό αλλά και γενικότερα στην περιοχή του Ζαγορίου, όπως μας πληροφορούν ο Λαμπρίδης και ο Κικόπουλος, δε χόρευαν καθόλου τον τσάμικο χορό, που ήταν ανδρικός χορός έως και το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, χωρίς να έχει καθιερωθεί κάποιο βασικό επαναλαμβανόμενο χορευτικό μοτίβο. Οι γυναίκες πρωτοχορεύουν τσάμικο μεταπολεμικά, επαναλαμβάνοντας δύο συγκεκριμένα κινητικά μοτίβα (τριαράκι, και αλλαγές ποδιού) που παραλλάσσονται ελάχιστα από τις χορεύτριες του χωριού, καθιερώνοντας για πρώτη φορά ένα βασικό επαναλαμβανόμενο χορευτικό μοτίβο, το οποίο και περιγράφεται από τον Βαρζώκα ως «χορός βαρύς, 7 βήματα μπρος, 7 πίσω και 4 στον τόπο μπροστά και πίσω», αναφερόμενος πάντα στο τσάμικο χορό Τριανταφυλλιά.
 Με το πέρασμα των πρώτων δεκαετιών, οι γυναίκες μυούνται και στον αυτοσχεδιασμό (τον οποίο επιχειρούν κυρίως στο οργανικό μέρος του τραγουδιού) και διαμορφώνουν ένα εκ νέου χορευτικό μοτίβο. Στις μέρες μας επικρατούν δύο νέα χορευτικά μοτίβα, το γνωστό στο πανελλήνιο ως δεκάρι τσάμικο και το χορευτικό μοτίβο που αποδίδεται το τραγούδι, «Γυναίκες που χορεύετε», τα οποία καθιερώνονται μέσα από τη διδασκαλία του χορού σε διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους  των πόλεων.  Συνεπώς διακρίνουμε στο διάστημα 60 περίπου ετών τέσσερα διαφορετικά χορευτικά μοτίβα τσάμικου χορού, που ανταποκρίνονται σε διαφορετικές εποχές. Είναι εμφανές πως οι κοινωνικές-δημογραφικές μεταβολές τα μεταπολεμικά χρόνια στον ευρύτερο χώρο της Ηπείρου επηρέασαν τη μουσικοχορευτική της παράδοση.  Κύριος μεταναστευτικός προορισμός των κατοίκων των περισσότερων χωριών του Ζαγορίου υπήρξαν τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδος και τα Ιωάννινα. Αρχικά, οι αφομοιώσεις και μετασχηματισμοί κινητικών  και χορευτικών μοτίβων συντελούνταν σε ένα πρώτο επίπεδο μεταξύ των χορευτριών του χωριού. «Μαθαίναμαν η μια με την άλλη», μας ανέφεραν χαρακτηριστικά. Σε ένα δεύτερο επίπεδο η χορευτική διάδραση πραγματωνόταν μεταξύ των ντόπιων χορευτών και των χορευτών γειτονικών χωριών, μέσα από την καθιερωμένη αφιέρωση μιας ημέρας του πανηγυριού στους επισκέπτες των γειτονικών χωριών. Έκτοτε, χορευτές και μουσικοί από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος συναντήθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα σε κοινούς μουσικοχορευτικούς τόπους, πήραν και έδωσαν στοιχεία, τα οποία τελικά, επέστρεψαν στους τόπους καταγωγής τους μέσα από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις  κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Παρότι οι Ζαγορίσιες μπορούσαν να παραλλάσσουν ένα χορευτικό μοτίβο, εντούτοις έπρεπε να διατηρήσουν τα υφολογικά του χαρακτηριστικά. Διακρίνεται έτσι η θεμελιώδης αρχή της αρμονικής ισορροπίας ανάμεσα στην επανάληψη και τον αυτοσχεδιασμό που χαρακτήριζε όχι μόνο το χορό αλλά όλες τις μεταβολές του λαϊκού πολιτισμού κατά την περίοδο της αγροτικής κοινωνίας. Είναι εμφανές πως ο αυτοσχεδιασμός χάνει τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά, καθώς λιγοστεύουν οι βιωματικοί χορευτές-τριες που είχαν την ικανότητα να εμπλουτίσουν τα χορευτικά μοτίβα και εν τέλει τη χορευτική διαδικασία, με αποτέλεσμα να παρασύρουν στη λήθη παλαιότερες μελωδίες που συνδέονταν με τον αυτοσχεδιασμό.
    Οι έμφυλες διαφοροποιήσεις  κατά τη χορευτική διαδικασία ήταν διακριτές, καθώς η έκθεση της γυναίκας στο χορό γινόταν μέσα σε προκαθορισμένα όρια χρόνου, κίνησης και συμπεριφοράς και δεν αποτελούσε ευκαιρία ξέφρενης διασκέδασης, όπως συνέβαινε για τον άντρα. Η χαρακτηριστική φράση: «Μάσ’ τα πόδια σ’ μαρή», που καταγράφει ο Στ. Τσιόδουλος, με την οποία πεθερά επέπληξε τη νύφη της, όταν κατά τη διάρκεια του χορού το πόδι της ξεπέρασε τα επιτρεπτά όρια, προσβάλλοντας τα ήθη της τοπικής κοινωνίας, είναι ενδεικτική των περιορισμών αλλά και της ηγεμονίας του ανδρικού φύλου έναντι των γυναικών στη χορευτική διαδικασία. Ο ηγεμονικός λόγος, έστω κι αν εκφέρεται από τα χείλη γυναικών, επαληθεύει το θεωρητικό σχήμα της Coen (1998): Ο κοινωνικός έλεγχος επιδρά στα άτομα εσωτερικά, διαπλάθοντας τις προσωπικές πεποιθήσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταλήγουν να αποδέχονται, να αναπαράγουν και να υπερασπίζονται κυρίαρχες ιδέες που έχουν μονοσήμαντη αντίληψη της πραγματικότητας, ακόμη κι αν αυτές στρέφονται ενάντια στην ίδια τους την εξέλιξη. Η διάκριση των δύο φύλων μέσα από το χορό πραγματώνεται επίσης τις μεταμεσονύχτιες ώρες όπου ο χορός καταλήγει να είναι ανδρική υπόθεση, μια διάκριση που, όπως διαπιστώνουμε,  έχει εξισορροπηθεί τα τελευταία χρόνια.
Η διαδικασία δημιουργίας νέων τραγουδιών στο Ζαγόρι δεν συνεχίστηκε με την ίδια ένταση τα μεταπολεμικά χρόνια. Τα νεότερα τραγούδια που κατά καιρούς έγιναν σουξέ στα πανηγύρια του Ζαγορίου, όπως η Μαργαρίτα, η Μηλίτσα, η Τριανταφυλλιά, δε γνώρισαν τη διάρκεια ούτε την καθολική αποδοχή των Ζαγορισίων. Η αδυναμία να δημιουργηθούν νέα δημοτικά τραγούδια είναι εμφανής, καθώς αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο ο τρόπος της παραδοσιακής λαϊκής δημιουργίας. Οι ντόπιοι οργανοπαίκτες βρέθηκαν στην ανάγκη να συνθέσουν νέα τραγούδια και μελωδίες, γεγονός που τους οδήγησε ανεπαίσθητα έξω από τη διαδικασία «πρότυπο-παραλλαγή», στον αβέβαιο δρόμο μιας «προσωπικής» δημιουργίας, όπου οι μόνοι φραγμοί ήταν οι εσωτερικές αντιστάσεις της παράδοσης του καθενός και το ατομικό τους αισθητήριο, χωρίς να έχουν τη βοήθεια που τους παρείχε άλλοτε το κοινό τους (Γ. Κιουρτσάκης, 1983).
  Η ατολμία σύνθεσης νέων τραγουδιών πιθανόν να οφείλεται και στο ιδεολόγημα πως η μουσικοχορευτική παράδοση του Ζαγορίου πρέπει να μείνει ανόθευτη και απαράλλαχτη, με αποτέλεσμα να παγιωθεί ο μουσικός τρόπος έτσι όπως αυτός διαμορφώθηκε από τους τελευταίους  ντόπιους ζαγορίσιους οργανοπαίκτες, αγνοώντας ή μη λαμβάνοντας υπόψη πως ακόμα και οι τελευταίοι εκφραστές του «γνήσιου ζαγορίσιου μουσικού ιδιώματος» μετέβαλαν λίγο ή πολύ τα χαρακτηριστικά του. Η τελευταία ίσως καθοριστική αλλαγή στη μουσικοχορευτική παράδοση του Ζαγορίου συντελέστηκε με το νέο τρόπο παιξίματος που εισήγαγαν τα Τακούτσια. Ο Γρηγόρης Καψάλης μας ανέφερε σχετικά: «Τα Τακούτσια έπιασαν τη νεολαία της εποχής, ενώ μέχρι τότε η κομπανία του Νίνου έπαιζε τα αργά, τα παλιακά».
 Η αυθεντικότητα της μουσικοχορευτικής παράδοσης του Ζαγορίου τονίζεται σε κάθε εκδήλωση στο Ζαγόρι και εστιάζεται στην παραδοσιακή σύσταση της κομπανίας, στην παλαιότητα των τραγουδιών και στο λιτό σχεδόν δωρικό χορευτικό τρόπο. Αρκετοί πλέον θεσμικοί παράγοντες, αυτόκλητα, ορίζουν τα όριά της σε τέτοιο βαθμό, ώστε να παρατηρείται το φαινόμενο σχεδόν να επιπλήττεται δημόσια κατά τη διάρκεια του πανηγυριού όποιος παραγγέλνει τραγούδια που δεν ανήκουν στην κατηγορία των «αυθεντικών ζαγορίσιων τραγουδιών». Η αναβίωση της παράδοσης στο Ζαγόρι στηρίχτηκε στη ρητορική που προέβαλε την αυθεντικότητα των κομπανιών και των χορευτικών μοτίβων και τα απαράλλαχτα στο χρόνο δημοτικά τραγούδια, σε συνδυασμό με την προβαλλόμενη αρχιτεκτονική των οικισμών, το φυσικό περιβάλλον αλλά και το ενδιαφέρον που προκάλεσε η τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων. Ο ζαγορίσιος χορός αναβιώνει ως αποτέλεσμα τόσο της ανταπόκρισης του  στις απαιτήσεις της κοινωνίας του θεάματος και της διασκέδασης που ζούμε όσο και της ανάγκης επαφής με μορφές παραδόσεων που σήμερα αντιπροσωπεύουν την «ετερότητα» (βλ. D. Gross, 2003).



 Από τον ιστότοπο του Μορφωτικού και Ορειβατικού Συλλόγου Βρυσοχωρίου, http://www.mosv.gr



[1]Στο  Καπεσοβίτικο   Ημερολόγιο 2002, «Συνέβη στο Καπέσοβο και έγινε τραγούδι», Πολιτιστικός  Σύλλογος Καπεσόβου «Ο Αλέξης Νούτσος»,  αναφέρεται σχετικά με το τραγούδι:. «Ξέρουμε ότι η Όλγα παντρεύτηκε το 1893, άρα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τότε περίπου γράφτηκε το τραγούδι ή διασκευάστηκε. Λέμε διασκευάστηκε, γιατί στη συλλογή του Κώστα Βαρζώκα, αφενός αναφέρεται σαν χορός συρτός, ενώ σήμερα χορεύεται ζαγορίσιος και αφετέρου δεν αναγράφονται συγκεκριμένα ονόματα, ενώ γνωρίζουμε ότι η Όλγα και ο Μιχαλάκης ήταν υπαρκτά πρόσωπα»
[2] Αναφέρθηκε πως «αρκετούς χορούς που δεν παίζονταν πια στο πανηγύρι τους αναβίωσαν συγκεκριμένα άτομα και ταυτίστηκαν  με τους χορούς αυτούς. Σήμερα όλοι ξέρουν πως η τάδε χορεύει τον τάδε χορό και δεν τον παραγγέλνει καμία άλλη στο χωριό».