Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

Αχ, χελιδόνι μου...


Στη μελλοντική μητρόπολη του κόσμου, στο Πεκίνο, το νέφος της αιθαλομίχλης κρύβει τον ουρανό μέρα και νύχτα. Οι κάτοικοι της πόλης κοιμούνται και ξυπνούν μέσα στην «αχλύ της ανάπτυξης», χωρίς να βλέπουν ήλιο και ουρανό.
Τραγική ειρωνεία, σε μια πόλη όπου ο ουρανός λατρεύτηκε όσο πουθενά αλλού. Η πλατεία και η πύλη Τιεν Αν Μεν, (που σημαίνει Πύλη της Ουράνιας Ειρήνης) και ο Ναός του Ουρανού βρίσκονται σ ένα σκοτεινό, αποπνικτικό τοπίο.
Και η κυβέρνηση, για να ανεβάσει το ηθικό των κατοίκων, τοποθέτησε τεράστιες γιγαντοοθόνες στην «Πύλη της Ουράνιας Ειρήνης», για να βλέπουν οι κάτοικοι σε ποιο σημείο του ουρανού βρίσκεται ο ήλιος…
Η «Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας» θεωρείται από τους «σοφούς» της οικονομίας ως ένα οικονομικό θαύμα, με ξέφρενους ρυθμούς «ανάπτυξης», στηριζόμενη σ’ ένα σύστημα κρατικού καπιταλισμού. Οι αριθμοί δείχνουν μια θαυμάσια εικόνα, σε αντίθεση με τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Αυτό είναι το κυρίαρχο πρότυπο για το μέλλον της ανθρωπότητας, το οποίο υιοθετούν και προωθούν οι σοφοί και οι δυνατοί του κόσμου. Ένα πρότυπο αφύσικο, απόκοσμο, ένας κόσμος χωρίς τα αυτονόητα αγαθά της φύσης -τον ήλιο, τον αέρα, το νερό.
Και όμως! Η ζωή δεν είναι μονόδρομος, όπως με χίλιους δυο τρόπους θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε…

«Μου πήραν τον ήλιο μου, αλλά εγώ θα τον βρω.
Κανόνισα μια μυστική συνάντηση μαζί του
όπως εκείνος που πηγαίνει για παράνομο τύπο
ή για παράνομο υλικό. Θα γιομίσω τον κόρφο μου
μεγάλα φύλλα χρυσαφιού και λάμπες για την κρύπτη μου,
πριν μου αφανίσουν την ψυχή, να τη κυκλοφορήσω
χέρι με χέρι μες τη νύχτα».

Νικηφόρος Βρεττάκος, «Ο ήλιος μου»


Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014

Η συγκινητική ιστορία ενός Ελληνογερμανού


Συγκινητική ιστορία ενός Ελληνογερμανού που αναζήτησε τις ρίζες του και έφτασε στη μεγάλη μορφή του Ζαγορισίου Mεγάλου Διδασκάλου του Γένους Νεοφύτου Δούκα.

            Οι στίχοι ενός λαϊκού τραγουδιού:
«Σ’ αυτή τη θάλασσα, σ’ αυτή την τρικυμία
για δες παράξενα που απλώνεται η γαλήνη.
Λες κι ό,τι μέλλει να συμβεί έχει ήδη γίνει
κι έχει απομείνει μοναχά η επιθυμία…»
ταιριάζουν απόλυτα με μια συγκινητική και αληθινή ιστορία-περιπέτεια ενός δεκαπεντάχρονου τότε παιδιού, που ζούσε στη Γερμανία, του Μιχαήλ Στέλε. Ενώ βρισκόταν στην εφηβική ηλικία, έπεσε στα χέρια του το έγγραφο της υιοθεσίας του. Άρχισε να το περιεργάζεται, να αναπτύσσει μέσα του αμφιβολίες και να ψάχνει τις ρίζες του.
Στο νου και στην καρδιά του έφηβου τότε Μιχάλη άναψε η επιθυμία της αναζήτησης των βιολογικών του γονέων, διότι ένα κλαδί ποτέ δεν ζει μόνο του. Από κάπου  τροφοδοτείται και παίρνει ζωή. Το δέντρο με τις ρίζες του ψάχνει και αυτό να βρει τροφή και νερό, για να ζει αιώνια. Έτσι μοιράζεται και το νερό και την τροφή, δημιουργώντας ένα δάσος. 
            Ο Μιχάλης, μόλις ενηλικιώθηκε, άρχισε περιπετειώδη έρευνα. Μετά από μεγάλη και επίπονη προσπάθεια γνώρισε τη βιολογική του μητέρα στη Γερμανία. Ο πατέρας του όμως είχε μετοικήσει στην Ελλάδα και έμενε στην Αθήνα. Μετά από χρόνια πήρε τη γενναία απόφαση να έλθει στην Ελλάδα και να τον αναζητήσει. Τα κατάφερε. Τον βρήκε. Έμαθε πολλά και συγκλονιστικά για την προσωπική του ιστορία. Έμαθε αυτό που πάντα πίστευε μέσα του, ότι είναι Έλληνας… Ο πατέρας του καταγόταν από τον Ελαφότοπο Ζαγορίου και ονομαζόταν Δημήτριος Δούκας. Δεν πρόλαβε όμως να ολοκληρώσει τις επιθυμίες του, διότι ο πατέρας του έφυγε από τη ζωή.
Αλλά και ο επόμενος στίχος του λαϊκού τραγουδιού έχει βαθύ νόημα και ανταποκρίνεται στην περιπέτεια του Μιχάλη.
«Δεν τα προκάλεσε κανείς όσα συμβαίνουν,
μπλέκουν τα θαύματα, τα πράγματα, οι συμπτώσεις.
Αυτή η απέραντη λαχτάρα έχει επιπτώσεις…»
Ευτυχώς, για τον σαρανταπεντάχρονο σήμερα Μιχάλη οι επιπτώσεις ήταν αγαθές. Μέσα στη διερεύνηση του γενεαλογικού του δένδρου και την αναζήτηση των προγόνων του, μη γνωρίζοντας ο ίδιος ελληνικά, έβαλε έναν Έλληνα φοιτητή, που εργαζόταν στην επιχείρησή του στο Ουμπερλίνγκεν της Γερμανίας, τον Γιώργο, και τηλεφώνησε στον Επανωσουδενιώτη καθηγητή και συγγραφέα Αριστοφάνη Ζαμπακίδη, που έχει συγγράψει ειδική μελέτη για την προσωπικότητα και το έργο του Επανωσουδενιώτη μεγάλου Διδασκάλου του Γένους Νεοφύτου Δούκα με τίτλο «Νεόφυτος Δούκας. Ο Ηπειρώτης λόγιος ιερομόναχος και το εκπαιδευτικό του έργο». Το έκανε αυτό, διότι και το επώνυμο του βιολογικού του πατέρα ήταν Δούκας.


Ο Μιχάλης πραγματοποίησε δυο ειδικά ταξίδια από τη Γερμανία στη Θεσσαλονίκη, για να πληροφορηθεί σχετικά  με τη σπάνια μορφή του Νεοφύτου Δούκα και τις ποικίλες δράσεις του, τόσο στο Εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Στον Αρ. Ζαμπακίδη διατύπωσε πολλές φορές το ερώτημα: «Μήπως και εγώ είμαι απόγονος του Ζαγορισίου λογίου Νεόφυτου Δούκα;»
Τα διεισδυτικά ερωτήματά του και η σφοδρή επιθυμία του να διαπιστώσει τη σχέση του με τον Ν. Δούκα δημιούργησαν προβληματισμό. Στο ερώτημα του Αρ. Ζαμπακίδη «Μιχάλη, ποια είναι η αιτία που ψάχνεις τη σχέση των προγόνων σου με τον Νεόφυτο Δούκα;», ο Μιχάλης απάντησε: «Η αιτία που με ώθησε στην έρευνα ήταν να βρω κάποιον με τον οποίο να έχω το ίδιο αίμα αλλά και να εμπνέομαι απ’ αυτόν…».


Εδώ πρόκειται για θαύμα! Ο πατέρας του Νεοφύτου Δούκα ονομαζόταν Αναστάσιος. Ο αδελφός του Αναστασίου Δούκα, Δημήτριος, θείος δηλαδή του Ν. Δούκα, ήταν ο μόνος που επέζησε από την πανώλη που μάστιζε τότε πολλά χωριά του Ζαγορίου, όπως αναφέρει ο σημαντικότερος βιογράφος του Ν. Δούκα, Σπύρος Αθανασιάδης. Ο θείος λοιπόν του Ν. Δούκα, Δημήτριος Δούκας,  πήγε εσώγαμπρος στο Καπέσοβο Ζαγορίου. Απόγονος αυτών των Δουκαίων, όπως διαπιστώθηκε μετά από έρευνα των αρχείων, ο Νικόλαος Δούκας, έφυγε από το Καπέσοβο και πήγε εσώγαμπρος στον Ελαφότοπο το 1904 ή το 1907. Απόγονος αυτού του Δούκα ήταν ο πατέρας του Μιχάλη, ο Δημήτριος Δούκας. Τι λέτε, μπλέκουν τώρα τα θαύματα, τα πράγματα και οι συμπτώσεις;
Ο γιός του Δημητρίου Δούκα από τον Ελαφότοπο, ο Μιχάλης Στέλε-Δούκας, ένας λαμπρός οικογενειάρχης με τρία παιδιά ζει και δραστηριοποιείται στη Γερμανία. Ήρθε στο χωριό των προγόνων του, στα Άνω Πεδινά Ζαγορίου Ιωαννίνων, έζησε αξέχαστες στιγμές στην εκδήλωση που οργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πανωσουδενιωτών. Ακόμη μετέβη στον Ελαφότοπο, προσκύνησε στον τάφο του παππού του και επισκέφθηκε το Καπέσοβο, όπου το γενεαλογικό του δένδρο άπλωσε και εκεί τις ρίζες του.
Αισθάνεται Έλληνας. Αγαπά την Ελλάδα και τις όμορφες Παραδόσεις της. Το όνειρό του θα εκπληρωθεί απόλυτα, όταν λάβει την Ελληνική ιθαγένεια και πολιτογραφηθεί Ζαγορίσιος πολίτης. Η προσπάθεια, βέβαια, συνεχίζεται, διότι ο Μιχάλης δικαίως και διακαώς επιδιώκει και του ανήκει η Ελληνική ιθαγένεια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι’ αυτό επιδεικνύει ο Επανωσουδενιώτης επίτιμος Αρεοπαγίτης Βασίλειος Λαμπρίδης, καθώς και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πανωσουδενιωτών. Μέχρι να γίνει αυτό ο Μιχάλης Στέλε-Δούκας θα είναι καλοδεχούμενος στο φιλόξενο Ζαγόρι με τη σύζυγο και τα τρία εκλεκτά παιδιά του, τον Κωνσταντίνο-Νικόλαο, τη Ζωή-Πηνελόπη και την Αύρα, όπως του υποσχέθηκαν οι συγχωριανοί του σε μια ξεχωριστή εκδήλωση που διοργάνωσαν προς τιμήν του.
Ο Μιχάλης διαπίστωσε ότι η γενέτειρα του Νεοφύτου Δούκα έδωσε τόσα πολλά στην πατρίδα μας με τα κληροδοτήματα, αλλά και με τις μορφές που ανέδειξε όπως είναι ο διαπρεπής λόγιος κληρικός Νεόφυτος Δούκας, ο ιστορικοφιλόσοφος Ιωάννης Λαμπρίδης, ο Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Νικόλαος Ιωαννίδης, ο Μιχαήλ Τσατσάνης, ο Ιωάννης Λαμπριάδης, ο Νικόλαος Γεωργιάδης και πολλοί άλλοι νεότεροι ευεργέτες. Έτσι έχει ιερό πόθο να παρουσιάσει σε τηλεοπτική σειρά τη ζωή και το έργο του Νεοφύτου Δούκα και μέσα απ’ αυτό να προβάλει το Ζαγόρι, την Ήπειρο και τον πολιτισμό της Ελλάδας σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη.
Η Πολιτεία οφείλει να του δώσει αυτό που του ανήκει, να τον πολιτογραφήσει Έλληνα πολίτη και να μη προφασισθεί …γραφειοκρατία!


.

Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

Οικομουσείο του Αώου

Ένα μουσείο μάς ανοίγει τους ορίζοντες, για να γνωρίσουμε ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα του τόπου μας, αν όχι της Ευρώπης, αυτό του Αώου. Τις πύλες του ανοίγει και επίσημα την Κυριακή το Διασυνοριακό Οικομουσείο του Ποταμού Αώου.
 Με αφορμή το γεγονός αυτό, οι τέσσερις συνεργαζόμενοι φορείς που υλοποιούν το έργο, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (Med-INA), η Πίνδος Περιβαλλοντική, το Institute of Nature Conservation in Albania (INCA) και το Δασαρχείο της Πρεμετής, οργανώνουν και συνέδριο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο συνεδριακό χώρο του Δημαρχείου Κόνιτσας στις 26 και 27 Ιανουαρίου.
 Το Μουσείο, το οποίο είναι έργο συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Εθνικούς Πόρους στα πλαίσια του Διασυνοριακού Προγράμματος ΙΡΑ «Ελλάδα-Αλβανία 2007-2013», αποσκοπεί στην από κοινού προστασία, προβολή και ανάδειξη της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης απορροής του Αώου, από τις πηγές του μέχρι το Τεπελένι της Αλβανίας, συμπεριλαμβάνοντας τον Βοϊδομάτη και τον Σαραντάπορο με τα Μαστοροχώρια.
 Η δημιουργία του Οικομουσείου του ποταμού Αώου βασίστηκε σε ήδη υπάρχουσες επιστημονικές μελέτες, σε επιτόπια έρευνα και σε μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, πάντα σε στενή συνεργασία με την τοπική κοινωνία. Μέσα από τη διαδικασία αυτή επιλέχθηκαν τέσσερις βασικές θεματικές διαδρομές:
·        «Ο Αώος και ο άνθρωπος»,
·        «Οι δρόμοι και η διάσχιση του χώρου»,
·        «Οι καρποί της γης του Αώου» και
·        «Το νερό κι ο τόπος».
 Να σημειωθεί, ότι τα Οικομουσεία, ανά τον κόσμο, έχουν συμβάλλει στη διατήρηση και στη στήριξη παραδοσιακών επαγγελμάτων, στην καταγραφή και στη μετάδοση της ιστορικής μνήμης, στην αναβίωση τοπικών εκδηλώσεων και στην ανάδειξη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, ενισχύουν την επαφή της τοπικής κοινωνίας με το περιβάλλον και τον πολιτισμό της, συμβάλλουν στην ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού και μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για στοχευμένες πρωτοβουλίες και δράσεις ανάπτυξης της περιοχής με χαρακτήρα αειφορικό.
 Το πρόγραμμα
 Σύμφωνα με το πρόγραμμα, την έναρξη του διήμερου συνεδρίου θα κηρύξει ο Δήμαρχος Κόνιτσας, Παναγιώτης Γαργάλας, στις 26 Ιανουαρίου, στις 18:00, υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιείται το συνέδριο. Θα ακολουθήσουν επίσημοι χαιρετισμοί από τον Δήμαρχο Ζαγορίου, Γαβριήλ Παπαναστασίου, και από τους Δημάρχους της Πρεμετής, Gilbert Jace και της Κλεισούρας, Klement Ndoni, ως εκπρόσωποι των περιοχών της ευρύτερης περιοχής που καλύπτει το οικομουσείο στην Ελλάδα και την Αλβανία. Θα χαιρετήσουν επίσης, ο Θανάσης Κοράκης εκ μέρους του Φορέα Διαχείρισης Εθνικών Δρυμών Βίκου- Αώου και Πίνδου, ο Διευθυντής του Δασαρχείου Πρεμετής, Elton Ismaili και o Διευθυντής του Med-INA, Θύμιος Παπαγιάννης. Στη συνέχεια θα γίνει παρουσίαση του Οικομουσείου από τους εταίρους του έργου και θα υπογραφεί το Σύμφωνο Καλής Συνεργασίας του Δικτύου του Οικομουσείου.
 Κατά την δεύτερη ημέρα του συνεδρίου θα παρουσιαστούν οι τέσσερις θεματικές διαδρομές του, μέσα από τις οποίες οι επισκέπτες του Οικομουσείου θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν και να ανακαλύψουν την φυσική και πολιτισμική κληρονομιά της περιοχής. Ξεχωριστή νότα θα δώσει η παρουσίαση του παραμυθιού του Οικομουσείου, «Το χάρισμα του φεγγαριού», που αποδίδει μυθιστορηματικά τις διαδρομές αυτές. Επιπλέον, ειδικοί επιστήμονες σε θέματα φυσικού περιβάλλοντος και διαχείρισης πολιτισμικής κληρονομιάς, τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Αλβανία και το εξωτερικό, θα παρουσιάσουν την ιδιαίτερη ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής του Αώου καθώς και τις διεθνείς τάσεις στην ανάδειξη και προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς. Στο τέλος των εργασιών του συνεδρίου θα παρουσιαστεί η εικονική περιήγηση που θα επιτρέπει στους επισκέπτες του Οικομουσείου να περιηγηθούν στις τέσσερις θεματικές διαδρομές του, μέσω του διαδικτύου, καθώς και η ιστοσελίδα του. Τέλος, στόχος του συνεδρίου, είναι να αποτελέσει την αφορμή για να συζητηθούν οι προοπτικές που μπορεί να προσφέρει το Οικομουσείο στην ανάπτυξη της περιοχής.
 Παράλληλα, στις 29 και 30 Ιανουαρίου, στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, θα γίνει ειδικό ενημερωτικό σεμινάριο για τα μέλη του δικτύου του Οικομουσείου που θα αναλάβουν τη μελλοντική ανάπτυξη και διαχείριση του.
.

Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014

Εγκαίνια του χώρου της αλληλεγγύης στα Γιάννενα


Το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Αλληλέγγυας Οικονομίας, όπου συμμετέχουν τα περισσότερα κινήματα αλληλεγγύης της πόλης, αποκτά στέγη. Το Σάββατο 25/1 και ώρα 12:00, στην πρώην γκαλερί «Αμυμώνη», Τοσίτσα 18, οι φίλοι της αλληλεγγύης θα κάνουν κοπή πίτας και εγκαίνια.
Η λειτουργία χώρου, που να μπορεί να φιλοξενεί συζητήσεις, εκδηλώσεις, δράσεις και συνελεύσεις των ομάδων αλληλεγγύης, αποτελούσε στόχο μας και προφανή ανάγκη από το ξεκίνημα της πορείας μας. Ανάγκη που μεγάλωνε διαρκώς, όσο πλήθαιναν οι αλληλέγγυοι και οι ομάδες.
«Χωρίς Μεσάζοντες», «Εναλλακτικό Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Ιωαννίνων», «Μπαξές», «Πολίτες για την ΟΑΣΗ», «Πελίτι», «Ομάδα Καλλιέργειας Γης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων» και «Lake Crafters», συναντηθήκαμε από πέρυσι σε μια χαλαρή δικτύωση, που επιτρέπει τη συστηματικότερη ανταλλαγή πληροφοριών και την αλληλοβοήθεια, με σκοπό το πλάτεμα της αλληλεγγύης στην πόλη των Ιωαννίνων και τη διάδοση των αξιών που μοιραζόμαστε: αυτοοργάνωση και συλλογικότητα, αντίσταση και αξιοπρέπεια, μια εναλλακτική –ηθική- βάση για την κοινωνική και οικονομική οργάνωση. Η κοινή μας στέγη αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό βήμα στο ταξίδι αυτό, που ανοίγει νέους ορίζοντες, ελπίδας κι απαντοχής, στη δύσκολη εποχή που ζούμε.
Τα εγκαίνια θα συνοδευτούν από συλλογή σχολικών ειδών, για να μην ξεχνιόμαστε. Συγκεντρώνουμε σχολικές τσάντες, τετράδια, μολύβια, στυλούς και μαρκαδόρους, κι όλα τα υπόλοιπα που κανονικά θα έπρεπε το κράτος να εξασφαλίζει για όλα τα παιδιά!
ΔΕΝ ΤΟ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΑΤΩ!
Μαζί στην κρίση…
Μαζί και στη γιορτή!
Μαζί μπορούμε!
.

Σάββατο 18 Ιανουαρίου 2014

Σκηνικό χωρίς πρωταγωνιστές



Το Μεσοχώρι σε γκρίζο, χειμωνιάτικο φόντο.
Ένα σκηνικό χωρίς πρωταγωνιστές.
Με φύλακά του τον πλάτανο, το σύμβολο της ελεύθερης κοινότητας.
Μιας κοινότητας που πάντα ταξίδευε και πάντα επέστρεφε.
Καλή αντάμωση λοιπόν και…
σας χαιρετάω τον πλάτανο…

Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2014

Μια ληστεία στα Πάνω Σουδενά το 1880

Ληστές και βοσκοί στη Φθιώτιδα. Σχέδιο Ε. Ronjat

Στις 16 Δεκεμβρίου 1880 δημοσιεύτηκε στην αθηναϊκή εφημερίδα Παλιγγενεσία άρθρο για μια ληστεία που έγινε στο χωριό μας.
Εκείνη η εποχή ήταν η χειρότερη για την περιοχή του Ζαγορίου, με τις συνεχείς ληστείες, οι οποίες οδήγησαν στην μετανάστευση του 20% περίπου των Ζαγορισίων. Όπως φαίνεται και στο άρθρο, οι ληστρικές ομάδες ήταν πολυμελείς και διεξάγονταν πραγματικές μάχες μεταξύ των ληστών, από τη μια πλευρά, και των αποσπασμάτων που πλήρωναν οι Ζαγορίσιες κοινότητες, αλλά και η Οθωμανική διοίκηση, η οποία εγκαταστάθηκε στο Ζαγόρι έπειτα από την κατάργηση του προνομίου της αυτοδιοίκησης, το 1868.
Όσον αφορά τα σπίτια που αναφέρονται στο άρθρο:
Το σπίτι της Στασινής Λαμπρίδη είναι το σπίτι που ανήκει στον Παναγιώτη και τον Βασίλη Τσουμάνη.
Τα σπίτια των Τουρτούρη και Χατζή βρίσκονταν στο χώρο που σήμερα είναι χτισμένος ο στάβλος της Χρυσάνθης Παπιγκιώτη.
Η οικία Ματσίκα βρισκόταν πάνω από το σπίτι του Γκούστη, κάτω από τον ξενώνα Πρίμουλα.
Του Καραντάνη είναι το σπίτι της Λόπης, που ανήκει σήμερα στον Γιάννη Κυρλιγκίτση.
Οικία Ζαφείρη είναι το σπίτι που ανήκει σήμερα στο Σπύρο Παππά και τον Μάκη Καππά.
Το παντοπωλείο Βρανιαλή είναι, πιθανότατα, το παλιό παντοπωλείο του Τσιγαρά.
Η οικία Καψιώφα, ενδεχομένως να είναι το σπίτι της Ηλέκτρας ή το σπίτι «της Λεύκως», πιο πάνω.
Ακολουθεί το άρθρο:

«Τό ἀτυχές Ζαγόριον ἐξακολουθοῦσι νά ληστεύουσι οἱ Θυάμιδες Ὀθωμανοί. Τήν 28 παρελθόντος, περί τήν 10 ½ ὣραν τῆς ἡμέρας τουρκιστί, ἤ τήν 3 μ.μ., 70 λησταί, ὑπό τήν ἀρχηγίαν τοῦ Σταυράκη ἐκ Σέλλιανης καί τοῦ Μούχα ἐκ τοῦ τμήματος Παραμυθέας, εἰσέβαλλον εἰς τήν κώμην τοῦ Ζαγορίου Ἄνω Σουδενά, τήν γενέτειραν τοῦ Νεοφύτου Δούκα, Δόττου, Ἰωαννίδου, Λαζαρά, Τσαπάρα καί τοσούτων ἄλλων λογίων ἀνδρῶν καί διηυθήνθησαν κατ’ εὐθεῖαν πρός τήν σχολήν τῆς κώμης καί τήν ἐκκλησίαν, ἐπί σκοπῶ νά αἰχμαλωτίσωσιν τόν διδάσκαλον μετά πολλών πλουσιοπαίδων, ὡς καί πολλούς ἄλλους εὐπόρους οἰκοκυραίους, οὕς ἤλπιζαν νά εὕρωσιν ἐν τῇ πλατείᾳ τῆς ἐκκλησίας, καί εἷτα νά ἐξακολουθήσωσιν τήν λεηλασίαν τῆς κώμης. Ἀλλ’ ἀπέτυχον, διότι τό σχολεῖον ήτο κεκλεισμένον, ὡς καί ἡ ἐκκλησία, ἕνεκα τοῦ πρό ἡμισείας ὥρας λαβόντος χώραν ἐνταφιασμοῦ τῆς Στασινῆς Λαμπρίδου, μεθ’ ὅν ἄνδρες καί γυναῖκες κατά τό εἰωθός εἶχον μεταβῇ εἰς τήν οἰκίαν τῆς θανούσης πρός παρηγορίαν τῶν συγγενῶν. Οἱ λησταί ὡς ἐκ τούτου ἀπήντησαν δύο γέροντας καί ἤρξαντο χειρῶν ἀδίκων, ἀναγκάζοντες τόν ἕνα τούτων νά ὁδηγήσῃ τούτους εἰς τι παρακείμενον παντοπωλεῖον, τόν δ’ ἕτερον εἰς τήν οἰκίαν τοῦ προεστῶτος τοῦ χωρίου. Ἐπειδή δέ ἐπυροβολήθησαν ὑπό τινος δεκανέως τῆς χωροφυλακῆς καί φύλακος τῆς κώμης, ἄφησαν τούς γέροντας καί ἀντεπυροβόλησαν κατ’ ἐκείνου δίς καί εἷτα ἐπεδόθησαν εἰς τήν λεηλασίαν καί πυρπόλησιν τῶν οἰκιῶν. Οἱ ἐν τῇ οἰκία Λαμπρίδου συνηθροισμένοι χωρικοί, ἄμα ἤκουσαν τούς πυροβολισμούς, ἠννόησαν ὅτι λησταί εἰσήλασαν καί ἀθρόοι μετά 170 περίπου γυναικοπαίδων ἔτρεξαν και εἰσῆλθον εἰς τήν παρακειμένην μονήν τῆς Εὐαγγελιστρίας, ἧς ὁ περίβολος πολύ ὑψηλός καί ἰσχυρός καί οἱ πύλαι αὐτοῦ σιδηραῖ.
Οἱ λησταί ἐν τούτοις ἐπροχώρουν καί εὑρίσκοντες τάς οἰκίας κεκλεισμένας καί ἄνευ ἀνθρώπων ἐπυρπόλουν αὐτάς. Πρώτην προσέβαλον τήν οἰκίαν τοῦ μακαρίτου διδασκάλου Μ. Τουρτούρη, ἧς συνέτριψαν τάς θύρας, ἐλεηλάτησαν καί εἷτα ἐπυρπόλησαν. Ἐκ τῆς οἰκίας ταύτης τό πῦρ μετεδόθη καί εἰς τήν παρακειμένην, τήν τοῦ Χατσῆ, ἥτις καί αὐθωρεί ἐγένετο παρανάλωμα τοῦ πυρός, ἕνεκα τοῦ πνέοντος ἀνέμου. Κατόπιν ἐλεηλάτησαν ἐπί μίαν ὥραν τήν οἰκίαν Ματσίκα καί εἷτα ἐπυρπόλησαν αὐτήν. Ἐκείθεν ὥρμησαν ἐπί τῆς πτωχοτάτης οἰκίας Καραντάνη, εἰς ἥν εἶχον καταφύγει αἱ οἰκογένειαι τῶν τριῶν εἰρημένων οἰκιῶν. Ἡ οἰκοδέσποινα ἀνθίστατο καί δέν παρέδιδε τάς οἰκογενείας, κακοποιοῦσα ὅπως ηδύνατο τούς ληστάς, οἵτινες, ἱδόντες τήν ἀντίστασιν τῆς οἰκοδεσποίνης, ἔβαλον πῦρ εἰς τήν οἰκίαν, ἥτις καί ἡμιεκάη. Ἐκεῖθεν ἐπορεύθησαν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Κ. Ζαφείρη, ἀφ’ ἧς ἀφήρεσαν πλεῖστα πράγματα. Εἷτα ἐλεηλάτησαν τό παντοπωλεῖον Βρανιαλῆ καί ἐξηνάγκασαν αυτόν νά τούς ὁδηγήσῃ εἰς τάς εὐπορωτέρας τῆς κώμης οἰκίας, ἀλλά μόνον τήν τοῦ Καψώφα προσέβαλον καί ἐλεηλάτησαν, ἀφαιρέσαντες καί τήν ἡμίονον αὑτού, ἐφ’ ἧς ἐφόρτωσαν τά πολύτιμα πράγματα, ἅτινα εἶχον συνάξει. Ἐν τῶ μεταξύ τούτῳ εἰδοποιηθέντες οἱ φύλακες τῶν κωμῶν Κάτω Σουδενῶν καί Τσερβαρίου, ἔσπευσαν καί κατέλαβον τό ὕψωμα τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ καί ἐπυροβόλουν τούς ληστάς. Τότε ἐξῆλθον καί οἱ ἀγροφύλακες τῆς κώμης ἐκ τῆς μονῆς Εὐαγγελιστρίας, εἰς ἥν εἶχον εἰσέλθει πρός ἄμυναν τῶν γυναικοπαίδων, καί ἤρξαντο νά πυροβολῶσι τούς ληστάς, ἀφ’ ἑτέρου ἐκ τῆς κώμης Βείτσης καί ὁ ἐκεί παρατυχών φιλότιμος Χασάν ἐφέντης ἐπί κεφαλῆς 12 ἀνδρῶν καί προσέβαλεν ἐκ τῶν νώτων τούς ληστάς, τρέψας αὐτούς εἰς φυγήν καί σώσας οὕτω τήν κώμην τῆς περαιτέρω καταστροφῆς. Οἱ κακοῦργοι μεθ’ ἑνός αἰχμαλώτου ἔλαβον τήν εἰς Δοβράν ἅγουσαν, ἀλλ’ ἐν Δοβρᾷ ἐπυροβολήθησαν ὑπό τῶν φυλάκων τῆς κώμης ταύτης, οἵτινες ἐπλήγωσαν καιρίως ἕνα τῶν ληστῶν, βιασθέντων ν’ ἀφήσωσι τόν αἰχμάλωτον. Ἐκείθεν κατῆλθον εἰς τήν πεδιάδα καί ἐπορεύθησαν εἰς τήν πλησίον τῆς γέφυρας Ραΐκου μονήν τῆς Παληουρῆς, ἧς ὁ ἡγούμενος εἰδοποίησεν ἀμέσως τόν ἐν τῇ εἰρημένῃ γεφύρᾳ σταθμεύοντα στρατόν, ὅστις προσέβαλεν αὐτούς, καί ἕνα μέν ἐφόνευσαν, ἕνα δέ συνέλαβον ζῶντα καί ὡδήγησαν ἐνταῦθα, καί νά ἵδομεν τί ἐξαχθήσεται ἐκ τῆς ἀνακρίσεως, ἥτις ἤρξατο ἤδη».

Η "καστρόπορτα" της Ευαγγελίστριας 
 .

Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2014

Το Σάββατο η κοπή της πίτας

Αυτό το Σάββατο θα πραγματοποιηθεί στη Λαμπριάδειο το χειμωνιάτικο ραντεβού των Πανωσουδενιωτών.
Καλή αντάμωση!




Τρίτη 7 Ιανουαρίου 2014

Κρασομηλιά

«Κρασομηλιά» ονομάζεται ο νέος δίσκος του Δημήτρη Υφαντή.
Μέσα στην «δισκογραφική ανομβρία» των τελευταίων ετών, ο δίσκος αυτός ξεχωρίζει, με τη δημιουργικότητα και την ευαισθησία του Ηπειρώτη τραγουδοποιού, που στιχουργεί, συνθέτει και ερμηνεύει.
Κάποια από τα τραγούδια είχαμε τη χαρά να τα ακούσουμε στη συναυλία που έγινε στο χωριό μας, τον Αύγουστο του 2012.
Ο Παντελής Θαλασσινός, ο Γιάννης Κότσιρας και τα Υπόγεια Ρεύματα συμμετέχουν φιλικά σε τρία τραγούδια του δίσκου.


Ο δράκοντας
Ζούσε στης γης τα τάρταρα ένα μεγάλο φίδι,
που κάθε χρόνο μέτραγε τα λέπια του κορμιού του.
Χίλια τα βγάζει της ουράς, χίλια του κεφαλιού του.
Μα αλίμονο! Στην πλάτη του κατάρα κουβαλούσε:
δυο δυνατά σπαθόφτερα, που χρόνο με το χρόνο
μεγάλωναν και την καρδιά του γέμιζαν με πόνο.
«Ντροπή εγώ της ράτσας μου, να κουβαλάω φτερούγες,
που θα ‘πρεπε να σέρνεται στο χώμα η κοιλιά μου.
Χίλια είναι τα βάσανα, χίλια τα δάκρυά μου!»
Κι άρχισε τότε να τρυπάει με ορμή της γης τα σπλάχνα,
να πέσει, ν’ αποκοιμηθεί και να καλοπεθάνει.
Σεισμός μεγάλος γίνηκε κι ο ουρανός εφάνη
Κι ένιωσε στις φολίδες του τη ζεστασιά του ήλιου.
Σε χρώματα κι αρώματα ο Κόσμος κολυμπούσε.
Κι άκουσε τότε μια φωνή, που τον παρακαλούσε:
«Χτύπα, καλέ μου, τα φτερά κι ζύγωσε τ’ αστέρια.
Δεν είσαι φίδι, να μετράς τα λέπια του κορμιού σου,
χίλια να βγάζεις της ουράς, χίλια ου κεφαλιού σου.
Δεν είσαι όσα σ’ έμαθαν οι άλλοι να νομίζεις,
πως, τάχα, το ‘χει η μοίρα σου να σέρνεις την κοιλιά σου.
Είσαι θεριό και δράκοντας κι άπλωσε τα φτερά σου!»


Ο μπερντές
Στον μπερντέ μια σκιά η καρδιά μου να ρίχνει,
με κουρέλια στρωμένη, η ζωή μου πεσμένη παράγκα.
Πίσω απ’ τ’ άσπρο πανί δεν με βλέπουν που κλαίω.
Πόσα χρόνια ακόμα θα μας κλείνουν το στόμα τα φράγκα;

Στα ταμείο μετρούν τις ψυχές σαν κοπάδια.
Εισιτήρια πόσα, μετρημένα τα γρόσια, κλεμμένα.
Αγοράζουν το δίκιο με παράδες οι αγάδες.
Το σεράι δεν πέφτει και γυρεύει έναν κλέφτη: εμένα

Αχ ψυχούλα μου, αχ καρδούλα μου,
στην καμπούρα μου όλο το κρίμα.
Δεν φοβήθηκα στην αγκάλη σου,
στον μπερντέ τους να παίζω το θύμα.

.

Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 2014

Η καταγωγή και το νόημα του εθίμου της βασιλόπιτας

Βασιλόπιτα από την Κοκκινόραχη Αρκαδίας

Το 362 ο αυτοκράτορας Ιουλιανός κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία και πέρασε με τον στρατό του από την Καισάρεια. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη. Ετσι, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας χρυσαφικά, νομίσματα κ.λπ. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες. Τότε ο Αγιος Βασίλειος έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδας, και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με έναν πρωτότυπο τρόπο: Έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα, κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια. Έτσι, τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά, όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

Βασιλόπιτα σημαίνει να μοιραζόμαστε.  Όλοι ανεξαιρέτως.
Κι επειδή ο Βασίλειος δεν έχει καμιά σχέση με το χοντρό ξωτικό της Coca-Cola, παραθέτουμε κείμενα για το πραγματικό νόημα του εθίμου που είναι να «μετ-έχεις» και όχι να «κατ-έχεις»:



«Ποιος είναι πλεονέκτης; Όποιος δεν περιορίζεται στα απαραίτητα.
Ποιος άρπαγας; Εκείνος που αφαιρεί την περιουσία των άλλων.
Εσύ δεν είσαι πλεονέκτης; Δεν είσαι άρπαγας; Δεν κρατάς για τον εαυτό σου όσα σου δόθηκαν για να τα διαχειρισθείς προς όφελος όλων; Αυτός που γδύνει τον ντυμένο θα ονομαστεί λωποδύτης αλλά αυτός που δεν ντύνει τον γυμνό μήπως δεν αξίζει αυτή την ονομασία;
Το ψωμί που αποθηκεύεις είναι του πεινασμένου, τα ρούχα που συσσωρεύεις είναι του γυμνού, τα παπούτσια που τα ‘χεις και σαπίζουν είναι του ξυπόλυτου, τα λεφτά που θάβεις, για να μη στα κλέψουν, είναι του φτωχού. Είναι τόσοι αυτοί που αδικείς όσοι αυτοί που θα μπορούσες να βοηθήσεις».
Μεγάλου Βασιλείου, Προς τους πλουτούντας
Προσθήκη λεζάντας
 «Λοιπν μν σχυριστες ποτ τι “τ δικά μου ξοδεύω κα μ τν περιουσία μου διασκεδάζω”. Δὲν διασκεδάζεις μ τν περιουσία σου, λλ μ γαθ πο νήκουν στος λλους. Λέω τι νήκουν στος λλους, πειδ σ θέλεις ν στερηθες τν φέλεια πο μποροσες ν χεις π τν καλ χρήση τους. πειδή, κατ βάθος, δικά σου θέλει Θες ν εναι τ γαθ πο σο μπιστεύθηκε γι λογαριασμ τν δελφν σου. Γίνονται πραγματικ δικά σου τ ξένα, ν τ ξοδέψεις χάριν τν λλων. ν, ντίθετα, τ ξοδέψεις λύπητα χάριν το αυτο σου, τότε ποξενώνεσαι π τ δικά σου.
…Κοιν εναι, δικά σου κα το συνανθρώπου σου, πως κριβς εναι κοινς λιος κα έρας κα γ κα λα τ λλα φυσικ γαθά».
Ιωάννης Χρυσόστομος



"Ἀργόσχολη κα πλεονεκτικ εναι ζω το τοκιστ. Δ γνωρίζει ατς τος κόπους τς γεωργίας οτε τν φευρετικότητα τοῦ ἐμπορίου. ντίθετα, τοκιστς κάθεται στν διο πάντοτε τόπο, μέσα στ σπίτι του, και μεγαλώνει τ θρεφτάρια τς κερδοσκοπίας.
σπαρτα κι καλλιέργητα θέλει τ πάντα γι’ ατν ν φυτρώνουν.

Γι’  λέτρι χει τν πέννα. Γι χωράφι, τ χαρτί. Γι σπόρο, τ μελάνι. Γι βροχή, τὸν χρόνο, πο το πολλαπλασιάζει θόρυβα τος τόκους τν χρημάτων. Δρεπάνι του εναι δικαστικ παίτηση το χρέους, λώνι, τ σπίτι του, που λιανίζει τς περιουσίες τν ναγκεμένων νθρώπων. λωνν τ’ γαθ τ βλέπει δικά του.  Εχεται στος νθρώπους νάγκες κα συμφορές, γι ν τρέξουν ποχρεωτικ ν δανειστον π’ ατόν. Μισε τος ατάρκεις κα σους δν χουν δανειστε π’ ατόν τος θεωρε χθρούς του.
Συχνάζει στ δικαστήρια, γι ν’ νακαλύψει κάποιον πο τν πιέζουν ο δανειστς κα κολουθε τος φοροεισπράκτορες, πως τ κοράκια τος στρατος πο διεξάγουν πόλεμο. Κουβαλάει παντο τ κομπόδεμα κα σν δόλωμα τ δείχνει σ’ κείνους πο τος πνίγει νάγκη, στε, νοίγοντας γι’ ατ τ στόμα, ν καταπιον μαζ μ’ ατ κα τ γκίστρι το τόκου".

Γρηγορίου Νύσσης, Κατά τοκιζόντων