Σάββατο 9 Μαρτίου 2013

Ζόχια



Φώτης Κόντογλου, "Άγιοι Σαράντα" (Εθνική Πινακοθήκη)

 9 του Μάρτη σήμερα, γιορτή των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων, που ρίχτηκαν στην παγωμένη λίμνη της Σεβάστειας του Πόντου γύρω στο 300.
Αυτή τη μέρα στα χωριά μας, οι προγονοί μας εφάρμοζαν ένα τελετουργικό με τον "μαγικό" αριθμό σαράντα, για να προστατευτούν από τα φίδια.
Έβρισκαν ένα ζόχι, το έτρωγαν ωμό κι έλεγαν τους μαγικούς στίχους:
«Σαράντα, μαράντα
Σαράντα φίδια φύγετε
Σαράντα ράχες πάρτε
Γιατί έφαγα το ζόχι μου
Και θα σας φαρμακώσω»

Λίγες πληροφορίες για το ζόχι από τη Βικιπαίδεια:

Ζοχός ο λαχανώδης (Sonchus oleraceus)
Ο ζοχός ή ζοχιά (λέγεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και τζοχός, ντζοχός ή σφογκός), είναι φυτό μονοετές, διετές ή πολυετές και έχει όρθιο βλαστό και χυμό σαν γάλα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Sonchus oleraceus (Ζοχός ο λαχανώδης). Τα φύλλα του είναι απλά και πτερωτά και η βάση τους περιβάλλει το βλαστό. Έχει μικρά και κίτρινα άνθη, συγκεντρωμένα σε κεφάλια που περιβάλλονται από επιμήκη βράκτια. Το γνωστότερο είδος είναι ο Ζοχός ο λαχανώδης, ο οποίος έχει πτερόλοβα και οδοντωτά φύλλα.
Είναι φυτό γνωστό από τα αρχαία χρόνια, με το όνομα σόγχος (σόγχος του Θεόφραστου). Αναγνωρίστηκε κυρίως η φαρμακευτική του αξία. Οι ιθαγενείς της Χιλής Μαπούτσε χρησιμοποιούσαν το ζοχό ως αντιπυρετικό και αιμοκαθαρτικό. Περιέχει βιταμίνη C και βιταμίνη Κ.

Καρπός
Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά πέντε είδη και συλλέγονται όταν είναι τρυφερά. Ο καρπός του λέγεται ζοχί, ζώχι (πληθυντικός ζοχιά ή ζώχια)). Είναι εδώδιμος (για τον άνθρωπο και, όταν ξεραθεί, για τα πτηνά) και πολύ θρεπτικός. Τα ζοχιά μαγειρεύονται συνήθως μαζί με άλλα άγρια χόρτα.

Αγριοζοχός
Ο αγριοζοχός (Urospermum picroides) ανήκει στην ίδια οικογένεια με το ζοχό. Θεωρείται γενικά ζιζάνιο, γιατί παρεμποδίζει τις καλλιέργειες, ενώ ο ετήσιος κύκλος ζωής του βοηθά στη γρήγορη εξάπλωσή του. Η γεύση του είναι πικρή, απαλύνεται όμως με τη χρήση λεμονιού. Ο αγριοζοχός μπαίνει σε σαλάτες μαζί με άλλα χόρτα ή σε χορτόπιτες.


Κι άλλη μια γραπτή μαρτυρία για ένα έθιμο στο χωριό μας αυτή τη μέρα:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου