Ένα κείμενο για την εξόρυξη πετρελαίου στην περιοχή μας

Η θέση της γεώτρησης στους Νεγράδες

Για τα πετρέλαια της Ηπείρου:

Το μεγαλύτερο κοίτασμα πλούτου που διαθέτουμε

είναι το τοπίο και το παρελθόν της.

Το κείμενο αποτελεί έκκληση προς τους απανταχού Ηπειρώτες

 Γράφει ο Μίλτος Μπούκας

Έγινε πλέον σαφές και ορατό ότι ολόκληρη η Ήπειρος αν-«αγορεύεται» ως ενιαίο ενεργειακό οικόπεδο και μεγάλο περιβαλλοντικό θύμα του Ευρωπαϊκού Νότου, στα κελεύσματα των πολυεθνικών γεωτρύπανων (πλην το νομού Ιωαννίνων, προσαρτώνται και οι νομοί Άρτας και Πρέβεζας). Αναφερόμενος στην εξέλιξη, ο υπουργός περιβάλλοντος Γ. Μανιάτης μίλησε για το αυξημένο ενδιαφέρον της πετρελαϊκής κοινότητας για την Ελλάδα, δηλώνοντας ότι «αποτελεί μία ψήφο εμπιστοσύνης στη μεγάλη εθνική προσπάθεια που έχουμε δρομολογήσει…» Έξω απ’ το στόχαστρο μένει φαινομενικά ο νομός Θεσπρωτίας, που ωστόσο υπόκειται στις διασυνοριακές διεκδικήσεις ΑΟΖ Αλβανίας (Σαγιάδα), περιλαμβάνει την περιοχή προσθαλάσσωσης των αγωγών φυσικού αερίου προς Ιταλία, καθώς και τον χώρο αερίου (Πέρδικα) με υποθαλάσσιο ενδιαφέρον έξω από την Πάργα, τα Σύβοτα, την Πρέβεζα. Κατανοούμε την σπουδή του «Εθνικού Ευεργέτη των Υδρογονανθράκων» υπουργού ΥΠΕΚΑ κου Μανιάτη για τα ασφυκτικά περιθώρια της «ελευσινοποίησης» της περιοχής μας, για την επίσπευση του έργου έναντι των δανειστών. Ωστόσο εκείνο που δεν κατανοούμε: ποια είναι τα οικονομικά οφέλη για την πατρίδα μας;

Η αρχική εκτίμηση αφορά την άντληση πετρελαίου 4,5 δις € σε βάθος χρόνου 25 ετών, από τα οποία το Ελληνικό Δημόσιο ευελπιστεί να ωφεληθεί το 20%, από άμεσους και έμμεσους φόρους, ήτοι μόλις 900 εκατομ. ευρώ! Η γενικόλογη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την έρευνα και εκμετάλλευση, 512 σελίδων από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, που βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ, στα ειδικότερά της συμπεράσματα αναφέρεται σε ιδιαίτερα αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους, που μόνο εάν τηρηθούν δεν αναμένεται η υλοποίηση του σχεδίου να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις. Παρόλο που δεν εξετάζεται το σενάριο του πιθανού ατυχήματος, αν και αναφέρεται πολλές φορές ότι οι ισχυρές πιέσεις ανάγκασαν την εγκατάλειψη των πειραματικών γεωτρήσεων το 2002 [κόστισαν 20 εκ. ευρώ] λόγω υψηλού κινδύνου ατυχήματος (π.χ. βλέπε σελ. 72) τα άλλα 2 εξορυκτικά σενάρια, που παρατίθενται ουσιαστικά δεν διαφέρουν (σελ. 126). Η διάρθρωση της μελέτης είναι τέτοια που αντιμετωπίζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και προβλήματα σε 3 στάδια· αυτά της αναζήτησης, της έρευνας και της εκμετάλλευσης, κρίνοντάς τα "αντιμετωπίσιμα", δίχως ν’ αναφέρεται στις ακριβείς περιοχές του εντοπισμού των κοιτασμάτων, στον τρόπο εξόρυξής τους και στη μεταφορά τους προς τους χώρους αποθεματοποίησης! Πού ακριβώς θα χωροθετηθούν αυτοί οι χώροι διύλισης και εκμετάλλευσης και με ποιον τρόπο; 

Η ΣΜΠΕ αναγνωρίζει ότι θα υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις:

1.   Εκπομπές αέριων ρύπων, που σε τοπικό η περιφερειακό επίπεδο ενδέχεται να είναι μικρές και αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών (σελ. 45 και 130), χωρίς όμως να υπολογίζει τις συνεχείς πρόσφατες υπερβάσεις στο λεκανοπέδιο λόγω αιθαλομίχλης.

2. Ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων νερών, οι οποίες μπορούν να ελαχιστοποιηθούν (σελ. 132), αν και τα νερά αυτά μπορεί να περιέχουν ποσότητες πετρελαίου, ιδιαίτερα τοξικές και ουσίες που βιοσυσσωρεύονται (και που πρακτικά μένουν για πολλά χρόνια στις τροφικές αλυσίδες), καθώς και ραδιενεργά στοιχεία (σελ. 118), με δεδομένο ότι είναι απαραίτητη η αποδοχή των αποβλήτων σε ΧΥΤΑ (σελ. 365, ενώ μας είναι γνωστό ότι ο ΧΥΤΑ των Ιωαννίνων έχει ήδη παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα)

3.   Παρουσιάζει τις επιδράσεις μικρές και αναστρέψιμες μόνο υπό αυστηρούς όρους (σελίδες 376-388), παρόλο που είναι γνωστό ότι οι παραβάσεις στην περιβαλλοντική νομοθεσία στην χώρα είναι κοινός τόπος.

4.    Δεν κάνει καμία ουσιώδη αναφορά στην σχέση κόστους-οφέλους, ούτε υπάρχει διατυπωμένο σχέδιο δράσης σε περίπτωση ατυχήματος. Η ενδελεχής ανάγνωση λοιπόν της ΣΜΠΕ μόνο ανησυχία προκαλεί, ενώ είναι εντυπωσιακή η προχειρότητα και επιπολαιότητα της αντιμετώπισης του θέματος.

Οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξορυκτικής δραστηριότητας είναι προφανείς: καθ’ όλη την παραγωγική διαδικασία εκλύονται τοξικές χημικές ουσίες και λύματα, που χρειάζονται ειδική διαχείριση, την οποία δεν είδαμε στην περιοχή μας ούτε για την απορρύπανση της Παμβώτιδας, ούτε του Αμβρακικού, ούτε και του Καλαμά. Οι πιθανές επιπτώσεις λοιπόν (βλέπε σενάριο 2) στον πρωτογενή τομέα, την γεωργία, την κτηνοτροφία, τα νερά, τα παρακείμενα φυσικά οικοσυστήματα και κατ’ επέκταση τον τουρισμό δεν πρέπει να θεωρούνται καθόλου αμελητέα, ενώ η περίπτωση ατυχήματος (που παραδέχεται ότι είναι υψηλή και θα πρέπει να αντιμετωπισθεί) μόνο εφιαλτικά σενάρια μπορεί να περιγράψει με το επίπεδο εγρήγορσης της χώρας και του κρατικού μηχανισμού εν μέσω οικονομικής κρίσης στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών. 

Πάντως και το ίδιο το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. εμφανίζει κενά για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, πόσο μάλλον για την υδραυλική ρωγμάτωση (fracking), την οποία δεν αποκλείουν, παρ’ όλο που σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαγορεύουν την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου ως τεράστια περιβαλλοντική απειλή. Αν εφαρμοστεί εδώ εξόρυξη του σχιστολιθικού αερίου, καθόσον έχουν εντοπισθεί τεράστιες ποσότητες (η Πίνδος αποτελεί τεράστια σχιστολιθική αποθήκη) από σχετική έρευνα του ΙΓΜΕ. Η παραγωγή από την σχάση του σχιστολιθικού αερίου (shale gas) και πετρελαίου (shale oil) είχαν συζητηθεί σε επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτή Ιωαννίνων της Ν.Δ. Άννας Ασημακοπούλου (Ιούνιος 2013), με τον Υπουργό Περιβάλλοντος Ευάγγελο Λιβιεράτο να επιβεβαιώνει τον εντοπισμό τέτοιου σχιστόλιθου, καθώς παραδέχεται επιβαρύνσεις στη διαδικασία της εξόρυξης, σημειώνοντας την παράλληλη έρευνα εκμετάλλευσης από σχιστόλιθο.

 Στην φτωχότερη περιφέρεια της Ευρώπης, παρά τις προσδοκίες των δύο μνημονίων, θα βαθύνουν κι άλλο τα πλήγματα της κοινωνικής ειρήνης, με την εγκαθίδρυση του εργασιακού μεσαίωνα και την «κινεζοποίηση» των συνθηκών εργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα της περιθωριοποίησης, η Περιφέρεια Ηπείρου μπαίνει στο στόχαστρο της κερδοσκοπίας, των σπρεντ του χρηματιστηρίου των κολοσσών των ορυκτών καυσίμων. Μόνο ως «τιμωρητική» διάθεση δίχως προηγούμενο μπορεί να θεωρηθεί αυτή η επίθεση στον εγχώριο ορυκτό πλούτο, στις παρυφές της Ε.Ε., χωρίς κανείς να εγγυάται προοπτική ανάταξης, παρά μόνο την ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών, με την παρουσία του «παγκόσμιου χωροφύλακα» και με ελάχιστες δημοκρατικές εγγυήσεις… Η στελέχωση του δυναμικού μιας τέτοιας κλίμακας υποδομών και έργων πιθανά θα επαναφέρει στο προσκήνιο την Ειδική Οικονομική Ζώνη (ΕΟΖ) Πωγωνίου. [«…Η χώρα σας είναι το ίδιο “προικισμένη” υπέργεια (πολιτισμός, αρχαιότητες, φυσικό περιβάλλον) όσο και υπόγεια (πετρέλαια, φυσικό αέριο)…» ρήση από τη συνέντευξη της Χίλαρυ Κλίντον, πριν 3 χρόνια στον Αλέξη Παπαχελά.]

Εν «κατακλείδι», δεν μπορεί η Ελλάδα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, της εξαθλίωσης και του χρέους να αρνηθεί «τα δώρα» της φύσης. Ωστόσο η «υπόγεια» λεηλασία του ορυκτού μας κεφαλαίου μεγεθύνει τον φαύλο κύκλο της ύφεσης, επιδρώντας αρνητικά στην ποιότητα της πρωτογενούς μας παραγωγής. Η έλλειψη Στρατηγικού Σχεδιασμού και ιεράρχησης προτεραιοτήτων, η μη ανάδειξη του πράσινου, εναλλακτικού προφίλ, με την επιβράβευση ασύμβατων μοντέλων ανάπτυξης, από τα συστημικά και οικονομικά κέντρα (Περιφέρεια, εμπλεκόμενοι δήμοι, οικονομικά επιμελητήρια, ΤΕΕ), ακυρώνουν κάθε ηθικό υπόβαθρο υγιούς αντίδρασης. Η διατήρηση της υψηλής ποιότητας της εικόνας του Ηπειρωτικού τοπίου, ως μοναδικού δείγματος πολιτιστικού προϊόντος, ουδέποτε απασχόλησε τους ιθύνοντες. Πάντα συναινετικοί σ’ ό,τι βαφτίζεται, γενικώς και αορίστως, «αναπτυξιακό», όσο ανορθολογικό και εφιαλτικό κι αν είναι. Η αδυναμία συγκρότησης της τοπικής πράσινης φυσιογνωμίας και ταυτότητας (με την αρχαία Δωδώνη, μία από τις πιο λαμπρές κοιτίδες του Παγκόσμιου Πολιτισμού, «υποβαθμισμένη») αναδεικνύει πόσο θλιβερός είναι ο απόηχος αυτού του χρόνιου συμβιβασμού…

Η επιλογή της βόμβας των πολυαρωματικών υδρογονανθράκων στην καρδιά ενός μοναδικού περιβάλλοντος, που η γεωγραφική του ενότητα καταλαμβάνεται κατά 50% από Εθνικά Πάρκα και Δρυμούς και με μερίδιο 30% στους υδάτινους πόρους της χώρας, αγγίζουν τα όρια του παραλόγου… Οι παραινέσεις των Οικολόγων Πράσινων για τον αναπροσανατολισμό του μοντέλου ανάπτυξης της Ηπείρου με την αξιοποίηση της υπαίθρου, των ακτών και του ορεινού όγκου σε ζωντανό μνημείο φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, καταφύγιο βιοποικιλότητας και πεδίο εναλλακτικού τουρισμού, στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης και πολύπλευρης οικονομίας της Οικολογίας, η οποία δεν χρεοκοπεί, θα’ έπρεπε ν’ αποτελούν μονόδρομο. Το άτυπο όμως καθεστώς της χρεοκοπίας, υιοθετεί τις open door διαδικασίες των κοιτασμάτων και τις fast track διευκολύνσεις, που μετακυλύουν την περιβαλλοντική βλάβη στις επόμενες γενιές.

Ο απλός στόχος της προστασίας (του υπέργειου φυσικού), της αλληλοεξάρτησης και συν-εξέλιξης των ανθρώπινων οικονομικών και φυσικών οικοσυστημάτων, στο διηνεκές, απουσιάζει από κάθε πολιτική ατζέντα. Απεναντίας προκρίνεται η αξία των πετροδόλαρων με τα μελλοντικά απολήψιμα βαρέλια «μαύρου χρυσού», που ανήκουν στην Κυριότητα του Ταμείου Δημόσιας Περιουσίας, σαν εμπράγματη ασφάλεια της Δανειακής Σύμβασης του αγγλικού δίκαιου. Το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας είχε στηλιτεύσει με ανοικτή επιστολή προς τον υπουργό και το Φόρουμ υδρογονανθράκων, αποχωρώντας ο Πρόεδρος της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας Απόστολος Αλεξόπουλος «…Διαφωνώ με την πολιτική σας. Μια πολιτική που συνδέεται με την εκποίηση και ξεπούλημα του εθνικού μας πλούτου. Δε θέλω να χρησιμοποιηθεί η όποια γνώμη μου επί θεμάτων που αφορούν το Φόρουμ, για να φτιαχτεί ένα «ωραίο» προϊόν που θα εκχωρηθεί σε τρίτους, οι οποίοι θα συνεχίζουν να καταληστεύουν τη χώρα μας και τον πλούτο μας…»

Η καθυπόταξη όλης της ιστορικής μας διαδρομής στην πολυεθνική κυριαρχία των «χρυσοθήρων» των κοιτασμάτων, αντανακλά το φεουδαρχικό κατάλοιπο και την ανυπαρξία της πολιτικής ζωής, που παραχωρεί τη θέση της σε οικονομικά προτεκτοράτα και αφεντικά, που δεν θα υπακούουν σε κανένα Εργατικό και Εγχώριο Δίκαιο. Μπορούμε να αναφέρουμε το παράδειγμα του Μεξικού ή της Νιγηρίας, η οποία είναι η 8^η πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, παραμένοντας ένα από τα φτωχότερα κράτη του πλανήτη, με 70% των κατοίκων της, να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Το τίμημα είναι εξίσου βαρύ για το περιβάλλον, καθώς 500 εκατομ. γαλόνια πετρελαίου εκτιμάται ότι έχουν διαρρεύσει στον ποταμό Νίγηρα. Οι παράγοντες αυτής της χώρας και η οικονομική συγκυρία, συντελούν στην κακή ποιότητα υποδομών και εκμετάλλευση χωρίς πρόληψη και συντήρηση, με ελλιπή νομοθεσία, διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, αδιαφορία των πολυεθνικών, πολιτική αστάθεια, εξωτερικές επιβολές δανειακών συμβάσεων…

Επειδή η τεράστια χωρική δραστηριότητα των εξορύξεων θα καθορίσει, νομοτελειακά, το οικονομικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό μοντέλο της περιοχής, ακυρώνοντας την αειφορία και τους υψηλούς παραδοσιακούς τομείς της περιφερειακής μας οικονομίας, είναι απαραίτητη μια ευρεία κοινωνική και πολιτική διαβούλευση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων της τοπικής κοινωνίας. Είναι ικανό το πολιτικό προσωπικό και οι θεσμοί να ασκήσουν τον απαραίτητο δημόσιο έλεγχο; ή θα μετατραπούν σε «θεσμικούς σεΐχηδες» των πετρελαϊκών κύκλων εργασιών και του ξεπουλήματος των φυσικών μας πλεονεκτημάτων;

Η γεώτρηση των Νεγράδων και πίσω το πανωσουδενιώτικο Παλιοχώρι

.

Από την υποδοχή του Πελίτι στα Ιωάννινα

Το Καραβάνι Αλληλεγγύης για τους Σπόρους στα Ιωάννινα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

της τοπικής ομάδας του Πελίτι

Το Πελίτι -η Ελληνική οργάνωση που ασχολείται με τη συλλογή, διάδοση και διάσωση των  ντόπιων ποικιλιών και με την καταγραφή των αυτόχθονων αγροτικών ζώων- συμμετέχοντας στο Διεθνές Καραβάνι Αλληλεγγύης για τους Σπόρους, θα περάσει από τα Ιωάννινα την Κυριακή 27 Απριλίου, στις 7:30 το απόγευμα.

Η τοπική ομάδα του Πελίτι στα Ιωάννινα μαζί με το Δίκτυο Αλληλεγγύης Ιωαννίνων οργανώνει εκδήλωση ενδιάμεσης φιλοξενίας - κατευοδίου του καραβανιού στην πλατεία Μαβίλη. Αν ο καιρός είναι βροχερός, η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Εργατικό Κέντρο Ιωαννίνων. To πρόγραμμα περιλαμβάνει ομιλίες και συναυλία από το μουσικό σχήμα «Νάμαστε».

Τον προηγούμενο χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταρτίσθηκε το νομοσχέδιο «Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την παραγωγή και τη διαθεσιμότητα φυτικού αναπαραγωγικού υλικού στην αγορά- (Κανονισμός για το φυτικό αναπαραγωγικό υλικό)», το οποίο, με το πρόσχημα της απλοποίησης της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τους σπόρους και το υπόλοιπο φυτικό πολλαπλασιαστικό υλικό, αντί να ευνοεί την αγροτική βιοποικιλότητα, ευνοούσε τη προμήθεια των σπόρων από λίγες παγκόσμιες μεγαλο-εταιρίες.

Ευτυχώς, πολλές ευρωπαϊκές (και Ελληνικές) οργανώσεις δραστηριοποιήθηκαν στη μάχη ενάντια στον έλεγχο του σπόρου από τις πολυεθνικές, έλεγχος που οδηγεί στον έλεγχο της τροφής των λαών, δηλαδή στον έλεγχο των λαών. Το Πελίτι συμμετείχε ενεργά στα ευρωπαϊκά δίκτυα και ενημέρωνε συνεχώς τους Έλληνες ευρωβουλευτές, ζητώντας τους να καταψηφίσουν το νέο νομοσχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Επιτροπές και στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Στις 11 Μαρτίου 2014 η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, χάρη στην ενημέρωση και στον αγώνα των πολιτών, καταψήφισε το νέο νομοσχέδιο για τους σπόρους και το υπόλοιπο πολλαπλασιαστικό υλικό.

Το καραβάνι διοργανώνεται από την εναλλακτική κοινότητα Πελίτι, από το παγκόσμιο κίνημα για την ελευθερία των σπόρων, από το ινδικό κίνημα Νταβντάνια και το γαλλικό Κοκοπελί, που αγωνίζονται για την διατήρηση της αγροτικής βιοποικιλότητας, για την ελευθερία επιλογής της τροφής μας, για την ελεύθερη διακίνηση των σπόρων, ώστε να προσαρμόζονται στις κλιματικές και εδαφολογικές συνθήκες, ενάντια στον έλεγχο της τροφής που γίνεται μέσα από τον έλεγχο του σπόρου.

Το Καραβάνι ξεκινά από το Παρανέστι Δράμας και οδικώς, μέσω Ιταλίας, θα καταλήξει στη Νότια Γαλλία, όπου θα συμμετάσχει στις Διεθνείς Ημέρες Σπόρων που διοργανώνει το Κοκοπελί στις αρχές Μαΐου.

.

Το καμπαναριό

Από το 1871 δεσπόζει στο κέντρο του χωριού.

Κατασκευάστηκε αρκετές δεκαετίες (έναν αιώνα σχεδόν) έπειτα από τον ναό του Αγίου Δημητρίου.

Το καμπαναριό ειδοποιεί τους χωριανούς να συγκεντρωθούν για κάθε χαρά η λύπη, ανάλογα τον τρόπο που χτυπούσε. Καλεί τους χωριανούς να συγκεντρωθούν για μια ιδιαίτερη περίπτωση: λειτουργία, θάνατο, πυρκαγιά, συζήτηση στο μεσοχώρι.

Κατασκευάστηκε με χρηματοδότηση και επίβλεψη του ηγούμενου της Ευαγγελίστριας Καλλίνικου Χατζή. Ο Καλλίνικος, του οποίου δεν γνωρίζουμε το όνομα που βαπτίστηκε ήταν ένα Πανωσουδενιώτης του 19^ου αιώνα, που χτυπήθηκε άσχημα από τη μοίρα, αφού η οικογένειά του ξεκληρίστηκε από κάποια επιδημία. Αποφάσισε να καρεί μοναχός στην Ευαγγελίστρια και να προσφέρει στο μοναστήρι και στο χωριό του.

Ο πλάτανος από το καμπαναριό.

Η θέση και το ύψος του καμπαναριού προσφέρουν ενδιαφέρουσες απόψεις του χωριού.

Ανατολικά

Βόρεια

Δυτικά

Νότια

Νίκου Γκάτσου, "Μέρες Επιταφίου"

Μεγάλη Δευτέρα

Περίμενέ με, μάνα μου, περίμενέ με ακόμα
ώσπου να φτάσει η άνοιξη στο παγωμένο χώμα.

Περίμενέ με, μάνα μου, σαν το πουλί του νότου
που σμίγει μάτι και φτερό να βρει τον ουρανό του.

Περίμενέ με, μάνα μου, κάποια Παρασκευή σου
στην πύλη του παράδεισου, στο φρέαρ της αβύσσου.


Μεγάλη Τρίτη

Κάτω απ’ τα λάβαρα της Ρώμης
στην τέντα της Μαγδαληνής
εσύ πατέρας της συγγνώμης
κι εμείς παιδιά της ηδονής.

Βραχνή ακούστηκε η κραυγή
στα καπηλειά της πολιτείας
εσύ αμνίον για σφαγή
κι εμείς κριοί της αμαρτίας.

Δε σε πτοήσαν οι Πιλάτοι
ούτ’ ο καιρός που είν’ εγγύς
εσύ στων ουρανών τα πλάτη
κι εμείς παρείσακτοι της γης.


Μεγάλη Τετάρτη

Τετάρτη των τεφρών και των παθών
ο θάνατος δεν έχει παρελθόν.
Τετάρτη των ψυχών και των αγγέλων
ο θάνατος δεν έχει ούτε μέλλον.

Του σύμπαντος ηχεί το εκκρεμές
ξυπνήστε ν’ αποδώσουμε τιμές.
Φανήκαν οι ουράνιοι στρατηλάτες
σα σκοτεινού Ρουβίκωνα Γαλάτες.

Της γης αναθαρρήσαν οι πληγές.
Πότε θ’ ανάψει ο ήλιος πυρκαγιές
να κάψουν το παλάτι του Ηρώδη
και τ’ άνθος του κακού να γίνει ρόδι.


Μεγάλη Πέμπτη

Αυτός που κρέμασε τον ήλιο
στο μεσοδόκι τ’ ουρανού
κρέμεται σήμερα σε ξύλο
ίλεως Κύριε γενού!
Και στ’ ασπαλάθια της ερήμου
μια μάνα φώναξε: «παιδί μου»!

Με του Απριλιού τ’ αρχαία μάγια
με των δαιμόνων το φιλί
μπήκε στο σπίτι κουκουβάγια
μπήκε κοράκι στην αυλή.
Κι όλα τ‘ αγρίμια στο λαγκάδι
πήραν το δρόμο για τον Άδη.

Θα ξανασπείρει καλοκαίρια
στην άγρια παγωνιά του νου
Αυτός που κάρφωσε τ’ αστέρια
στην άγια σκέπη τ’ ουρανού.
Κι εγώ κι εσύ κι εμείς κι οι άλλοι
θα γεννηθούμε τότε πάλι.


Μεγάλη Παρασκευή

Βαριά τα βήματά μου σέρνω
στο φως της μέρας το θαμπό
κρίνα της άνοιξης σου φέρνω
και στο σταυρό σου τ’ ακουμπώ
φίλε δακρυοπότιστε
των πρωτίστων πρώτιστε.
των πρωτίστων πρώτιστε.

Άρρωστος κύλησε ο αιώνας
κι ο ήλιος βγαίνει μισερός
σαν το φτερό της χελιδόνας
που το σακάτεψε ο καιρός
φίλε τρισμακάριστε
των αρίστων άριστε.
των αρίστων άριστε.

Σήμερα ο Άδης ηνεώχθη
γεφύρι εγίνη ο Γολγοθάς
και στου θανάτου εσύ την όχθη
άφατο δρόμο ακολουθάς
έγγιστε κι ανέγγιστε
των μεγίστων μέγιστε.
των μεγίστων μέγιστε.


Μέγα Σάββατον

Όλα στερέψαν σιγά-σιγά.
Τα περιστέρια πετούν αργά
σε λίμνες άνυδρες, βάλτους υγρούς
σε διψασμένους κήπους κι αγρούς.

Πίσω απ’ τους λόφους τους χαμηλούς
με τους προφήτες και τους τρελούς
στέκουν παράμερα τρία παιδιά
σα γλαροπούλια στην αμμουδιά.

Μες στων καιρών την ανημποριά
διώξε το γρέγο και το βοριά
και ξαναγύρισε ήλιε στη γη
με του θριάμβου σου την κραυγή.

Θεία Πάθη και ανθρώπινα πάθη...

Ενώπιος ενωπίω

Δεν ξέρω αν μου μένει καιρός να τιμωρήσω το φίδι,

αυτό μου το Εγώ.

Εαυτέ μου,

ο χρόνος κατέβασεν ήδη του ειδώλου σου

την αυταπάτη απ’ το σύμπαν.

Παράγινε η μέρα σου γκρίζα.

Ώρα πια να πηγαίνουμε στο βουνό, να λογαριαστούμε.

Δεν ξέρω, το ρολόι μου πάει ακατάπαυστα

και δεν ξέρω αν μας μένει καιρός.

Μην κοιτάς από δω και από κει,

μη γυρνάς το κεφάλι σου πίσω.

Το δράμα του κόσμου είναι ο καθρέφτης σου.

Κοιτάξου να ιδείς: Είσαι ρακένδυτος.

Τράβα εμπρός!

                                                Νικηφόρος Βρεττάκος

 Ρωτώ τον άνθρωπο των αισθήσεων: 

«Ποιός είσαι εσύ;»

Και αυτός απαντά: 

Εγώ είμαι εγώ.

Και εννοεί το σώμα του.

Ρωτώ τον σκεπτόμενο άνθρωπο: 

Ποιός είσαι εσύ; 

Και αυτός απαντά: 

Δυο ξένους βλέπω μέσα μου,

κι εγώ διεισδύω ανάμεσα τους,

φιλοξενούμενος μια στον έναν,

μια στον άλλον

και εννοεί

την ενστικτώδη 

και συνειδητή ψυχή του.

Ρωτώ τον πνευματικό άνθρωπο : 

Ποιός είσαι εσύ; 

Και αυτός απαντά : 

Υπάρχει κάποιος στο βάθος της ψυχής μου,

απλώνω τα χέρια μου να τον φτάσω,

όμως βλέπω ότι γι’ αυτό 

θα χρειαζόμουν χέρια που είναι μακριά

κι από το σύμπαν.

Ρώτα αυτόν

ποιός είμαι.

Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Χαρμολύπη, μία ὡραία λέξη. Λύπη γιὰ τὸν θάνατο ἑνὸς ἀθώου καὶ χαρὰ γιὰ τὸν θρίαμβο τῆς ζωῆς, γιὰ τὴν δόξα τῆς Ἀνάστασης. Ὁ Χριστός, κατὰ τὴν Ἁγία Γραφή, εἶναι Λέων ποὺ κοιμᾶται ἕναν ὕπνον φυσίζωον.

Ἡ λέξη χαρμολύπη ἀντιστοιχεῖ μὲ τὴν λέξη σταυροαναστάσιμο Πάσχα. Αὐτὸ τὸ ἀντάμωμα τῆς ζωῆς μὲ τὸν θάνατο ἐκφράζει ἕνα μεγάλο μυστήριο. Χαρὰ χωρὶς πόνο εἶναι ἀρρωστημένο συναίσθημα καὶ πόνος χωρὶς χαρὰ εἶναι τραγωδία.

Ὁ Ντοστογιέφσκι ἔθεσε, ὅπως γράφει, «ἕνα μάταιο ἐρώτημα». «Τί εἶναι προτιμότερο; Ἡ μέτρια εὐτυχία ἢ ὁ ὑψηλὸς πόνος;». Καταλήγει στὸ δεύτερο, γιατί ὁ πόνος προκαλεῖ καὶ ἀνοίγει τὰ ὅρια τῆς ὑπάρξεως, ἐνῶ ἡ μέτρια εὐτυχία κοιμίζει τὸν ἄνθρωπο.

Ιερόθεος Ναυπάκτου

"Ίδε ο Άνθρωπος..."

«Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό, προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι και τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα. Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθει το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας».

Μωυσής Αγιορείτης

Ζαγορίσιο φως

Ανεβαίνοντας το Ρουντουβάν', αφήνεις κάτω σου το σκοτεινό σύννεφο, αναπνέεις ζαγορίσιο αέρα και παίρνεις την ευλογία του ορεινού φωτός.

Στα χαμηλά, η καταχνιά, σαν θάλασσα, στάζει μυστήριο στις καρδιές που κατοικούνε στις κοιλάδες.

Στα ψηλά, οι άνθρωποι πορεύονται πιο ήρεμοι (ή ανυποψίαστοι;), κινούμενοι στο ρυθμό του καιρού και της φύσης...

(Έρθι γλήγουρα ο κούκους φέτου...)

Ρουντουβάν': "Χαρίεις τόπος", που γράφει κι ο Λαμπρίδης μας.

Πάνω απ' την καταχνιά όρη ξεβγαίνουν,

απ' τη Νεμέρτσικα ως την Ολύτσικα

("Αερόπου", "Τόμαρος": Έτσι τα γράφαν οι γραμματισμένοι).

Ανάμεσα ο  Κασιδιάρης, η Μουργκάνα, 

"όρη Κουρέντων", ο Κορίλας της Παραμυθιάς, το Σούλι...

Αυτά τα όρη, τα μικρά, τ' απέραντα...

Στην πλάτη το Ζαγόρι...

Κάθε κορφή, κάθε κοιλάδα, κι άλλη έκφραση.

Ζαγόρι και Καραμπεριά, Πωγώνι,

Γιάννινα, Σούλι, Τσιάμικο...

Πολλές οι γλώσσες, 

πλούτος μέγας!

Και στον "χαρίεντα" τον τόπο στήσαν άγαλμα
γυναίκας που έζησε σε χρόνους χαλεπούς.
Δεν είναι του άγνωστου στρατιώτη.
Είναι μορφή, είναι πρόσωπο μιας Ζαγορίσιας
που ανάσαινε κι ίδρωνε σ' αυτόν τον τόπο.
Είναι η Μισία (Αρτεμισία Καψάλη).
Είχε όνειρα, όπως εμείς, συνηθισμένα...
Μα ήρθαν χρόνοι δίσεκτοι και μήνες οργισμένοι.
Έσβησε ο άντρας της στις Νέες Θερμοπύλες
(τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι, τήδε: στην Γκραμπάλα),
όταν εκείνη κουβαλούσε τα χρειώδη
για την Αξιοπρέπεια, για την Ελευθερία.
Ακόμα σήμερα, γυναίκες την θυμούνται
σε πείσμα των καιρών και του γραφτού της,
με το χαμόγελο και την καρδιά απλωμένη, 
στα Γιάννινα, που η μοίρα 'ν είχε τάξει:
"Λάτι, κουπέλις, για καφέ!
Ου άντρας μ' σας είχι συγγενείς..."